Het nederlands in de middeleeuwen...

Image via Wikipedia

Op www.literatuurgeschiedenis.nl vind je ondermeer wat korte regels voor het begrijpen en lezen van het Nederlands iuit de middeleeuwen. Uiteraard is dit summier en niet volledig, maar het is toch wel heel interessant, en je ziet plots ook linken met het dialect, waar sommige van die oude vormen het hebben overleefd.

Maar er is meer te lezen op deze voortreffelijke site, je kunt er ook hele stukken lezen uit boeken van toen (soms hele boeken), in de oorspronkelijke taal. Ik heb hun advies om het halfluid te lezen niet durven opvolgen, mijn vrouw zou wellicht komen kijken wat ik nu weer heb...maar toch is het wellicht veel makkelijker begrijpbaar als je het wel doet, want nu moest ik soms - in gedachten luidop - herlezen, om de zin te verstaan.

Wat ik ook niet wist, is dat het ne, in het frans een nu nog ontkennend woord, ook in de Germaanse talen bestond, en dus ook in het middeleeuwse Nederlands bestaat.

Enfin, (om het in 't vlaams te zeggen) je ziet het, je kunt er heel wat opsteken, die licht werpt op onze taal en op ons taalgebruik. Ik weet wel dat in het onderwijs (nadruk op onder?) men nog maar weinig of geen oog heeft voor literatuur en literatuurgeschiedenis, maar voor mij is dat net een heel belangrijk item in de geschiedenis van de mens! Het valt immers niet te ontkennen, dat met het ontstaan van de taal de mens een eerste enorme stap heeft gezet in zijn ontwikkeling, maar een zo mogelijk nog veel grotere stap op het moment dat hij het schrift heeft uitgevonden, en de taal kon worden opgeschreven. Met dat feit is ook de literatuur er gekomen, en net zoals in de ontwikkeling op technologisch gebied, kunnen wij ook deze ontwikkeling volgen op taalgebied. Het is zelfs ongetwijfeld zo, had men het schrift niet uitgevonden, we ook nu nog niet half zo ver zouden staan als we nu staan. Stel u voor dat alle techniek alleen verbaal kan worden doorgegeven, zonder geschrift, zonder technische tekeningen en zo... Probeer maar eens een relatief simpele stoommachine te verwoorden, zonder voorbeeld, zonder afbeeldingen, zonder teksten, en laat die wetenschap dan door uw toehoorder verder vertellen, en die weer verder, en kijk eens welk raar werktuig je krijgt na amper 5 à 6 menselijke doorgeefluiken...

Nee, taal en het op schrift zetten ervan, is duidelijk zowat de grootste verworvenheid van de mensheid.Het is geen wonder dat ik op taal verliefd ben... Je kunt er zo véél mee doen, zo véél mee zeggen en uitdrukken. Gaande van kurkdroge technische exposee's tot poëtische liefdesliedjes. Allemaal met diezelfde taal... met woorden uit de dagdagelijkse taal, met woorden aan bepaalde zaken gebonden, maar toch te linken aan de dingen, kortom met voor de mens begrijpelijke woorden.

Daarom lig ik niet echt wakker van taalevoluties...we hebben er al ontelbare doorstaan in de loop van de menselijke geschiedenis, we kunnen er nog heel wat verdragen. En we kennen taalevoluties! Ook nu! Kijk maar naar de inbreng van heel wat Engelse leenwoorden, ons vooral gebracht via TV, maar ook door nieuwe technische verworvenheden, kijk maar naar de inbreng in de taal door het sms-en en dergelijke. Toen ik nog school liep, was de dikke Van Daele één dik lijvig boek, ik geloof dat de laatste versie al 4 van die kanjers omvat. Dat wil niet zeggen dat in mijn tijd het boek niet volledig was, maar wel dat er zoveel nieuwe woorden zijn ontstaan. Eigenlijk is dat fantastisch !

Wellicht is het ook daardoor dat men heeft vastgesteld dat de jonge mensen veel en veel sneller praten dan wij deden en doen. (Meer dan 50% sneller !!!!) Ik stel vast dat men in het moderne woordgebruik ook steeds meer afkortingen als woorden gebruikt. Dat is niet nieuw, we gebruiken bv TV al een hele tijd, maar wat er nu is, komt uit een werkelijk nieuwe taalevolutie voortgesproten uit het sms-en... We kunnen het wellicht het best vergelijken met enkele uit het militaire jargon voortkomende uitdrukkingen, die al een hele tijd in de taal waren geslopen, zoals het gekende asap (as soon as possible). En dus stellen we (niet voor het eerst) vast dat er een generatiekloof is in het taalgebruik. Steeds vaker moet ik aan mijn kleinkinderen vragen wat ze daar nu weer aan het "broebelen" zijn... Soms om twee redenen, ze praten veel te vlug en ze gebruiken daarenboven ook nog van die -mij onbekende- afkortingen uit de sms-taal.

Ik vind dat niet erg, ik vind dat ook niet een verarming van de taal, integendeel, als het goed wordt gebruikt, is het een uitbreiding, een verrijking. Het enige gevaar dat er bestaat, is dat er een kloof zou kunnen ontstaan tussen het geschrevene en de gesproken (inclusief ge-sms-te) taal. Het is immers zo dat je die nieuwe inbreng niet zo handig kunt gebruiken in vloeiende teksten, zeker niet als het teksten zijn die dienen om gesproken te worden. Die sms-taal is immers een taal die bestaat uit afkortingen, dienend om vlugger schriftelijk te kunnen communiceren, en in feite veronderstelt men dat de ontvanger niet de afkorting, maar het woord leest. ((4U is for you, dus "voor U" -) maar in een vloeiende tekst is dit niet echt zo bruikbaar)
Wel stellen wij vast dat men die Engelse uitdrukking zonder schroom in de spreektaal opneemt. Maar is dat erg ? Hoelang gebruiken wij al leenwoorden? Al zolang we andere talen kennen... We gebruiken sommige woorden uit een andere taal omdat ze makkelijker zijn, of omdat ze iets beter uitdrukken wat wij eigenlijk willen zeggen (bv überhaupt). Dus lig ik niet wakker van het gebruik for you in mijn taal...zolang wij onze eigen taal maar niet laten vallen voor die import, en die import blijven zien als een uitbreiding, een verrijking.
Wellicht zal, onder meer door het ontstaan van de EU, die taalverrijking nog toenemen en steeds meer versnellen, tot op een bepaald ogenblik, wanneer men het maximum absorptievermogen heeft bereikt.
Ik vind nu, dat, als ik naar de radio of TV luister, er een stijgend verschil is in dat taalgebruik tussen Nederland en Vlaanderen. Wellicht omdat de maatschappij in Nederland anders gevormd is dan de onze. Maar ook dit is een verrijking.

Met andere woorden, taal is een nooit eindigend avontuur... een heerlijk iets, die me steeds weer toelaat, u lezer mijn mening kenbaar te maken, en eigenlijk te zeggen hoeveel ik van de taal, dus van de mensen hou...

tot de volgende ?