dinsdag, september 01, 2009

eerste schooldag...

Adam and Eve by TitianImage via Wikipedia

De wegen zullen weer overvol zitten, je zult blijde gezichten zien, maar ook heel sippe.
Het is de eerste schooldag na een (veel te lange)vakantie.
De tweeling is nu ook naar de "grote" school, de ene naar St Lucas en de andere naar Den Einder. Dat alleen zal al een verandering zijn: niet meer samen zitten in dezelfde school!
Ewoud is door zijn herexamens gesukkeld en gaat het volgende jaar in, met alle leraars attent op hem neerkijkend, of hij wel alles geeft wat hij geven kan... en Lieselotte is de laatste die nog in de lagere school zit, maar ook dat duurt geen eeuwen meer...

Vanavond zullen er zijn die vies thuiskomen, en anderen misschien opgelucht, dat het al bij al minder erg is dan het leek vanuit dat vakantiestandpunt.

En mijn schoondochter, die zit ook weer op school... en zij zal het wellicht helemaal oneens zijn met mijn opmerking over dat veel te lange schoolverlof, want school dat is voor haar: werk!

Zij zal weer eens geconfronteerd worden met huilende kleuters en nog veel ambetantere en huilende ouders... Die kleintjes kun je nog troosten met een ferme knuffel en afleiden van het grote verdriet met wat blinkend en kleurig speelgoed, die grote labbekakken van ouders niet. Die zijn ontroostbaar fier dat hun kindje die eerste stapjes zet naar de school.

Vanaf dit jaar is het laatste jaar (het derde) van de kleuterklas ook behorend tot de schoolplicht. Geen kleuterklas gedaan, niet naar het eerste studiejaar.

En dat alles hebben we te danken aan ... Kareltje de Grote volgens de geschiedenisboekjes... Al van in het jaar 800 en een sjiek zitten onze kinderen dus in klassen te zuchten en te beven. Alhoewel, toendertijd zal dat nog wel een heel elitair gebeuren geweest zijn, en zal de school er alleen geweest zijn voor de gelukkigen, de machthebbers. Kareltje zelf is er nooit in geslaagd te leren schrijven.

Maar de werkelijke verplichte school voor iedereen heeft een echte grondverschuiving in de maatschappij veroorzaakt. Je kunt dit nu en dan nog eens vaststellen bij immigrantengezinnen! Ik heb meermaals meegemaakt dat er van die immigranten waren die hun zoon of dochter meebrachten om mee te luisteren en eventueel een en ander op te schrijven. Je zat dan soms met handen en voeten iets diets te maken aan een kind van 10 à 12 jaar oud, die dit dan ook nog eens moest vertalen voor papa.

Vroeger was dat een beroep! Veelal door een sukkelaar die wel knap van geest was, maar niet kon werken door zijn lichamelijke misvorming. Die had dan een jobke als schoenmaker of zo, maar vooral als scribent, schrijver voor de ongeletterde dorpsgenoten. Werd er iemand naar het gemeentehuis geroepen door de Champetter, dan ging de schoenmaker mee, als een soort waarborg tegen de willekeur van de machtigen.

Ik heb op mijn bureel nu en dan nog van die analfabeten gekregen, en dat waren heus niet altijd immigranten, er waren ook brave tjoolders bij van hier, die om God weet welke reden er nooit ingeslaagd waren te leren lezen en schrijven. Sommigen hadden dan wel geleerd om hun naam te zetten, maar meer zat er niet in... Als er dan een formulier moest ondertekend worden, voorafgegaan door "gelezen en goedgekeurd", dan moest ik dat heel netjes voorschrijven, of soms zelf schrijven, wat wettelijk eigenlijk niet juist was...Maar je kon die mensen toch niet in de wind zetten?

Ik vroeg me dikwijls af hoe dikwijls dergelijke mensen al bedrogen waren... Soms kreeg je ook te maken met de naweeën van je beroep bij dergelijke mensen, als je eens had bewezen dat je de zaak in orde had gebracht, dan kwamen ze met alles en nog wat bij je, die helemaal niets met het werk te maken had, maar die er op die manier toch ging bijhoren. Veel van die mensen waren helemaal niet dom, in tegendeel, hadden een pak van dat gezonde boerenverstand te veel bij wijze van spreken, maar hadden om een of andere reden nooit de kans gekregen te leren.

De meesten waren echte kunstenaars in het verbergen van hun ongeletterdheid, en wellicht heb ik er op mijn bureel gehad die ik nooit als dusdanig heb herkend. Want de meesten wilden hun onkunde verbergen voor de buitenwereld, waren er een beetje beschaamd over, dat wat iedereen kon, niet door hen gekend was.

Maar maak dat belang van die dingen maar eens duidelijk aan een kind!
Voor hen mocht de vakantie wel eeuwig duren! en als er iets is, dan hebben ze wel hun ouders en zelfs eens opa om hen bij te staan...Maar ook dat zal niet eeuwig blijven duren, maar zo redeneert een kind niet. Een kind leeft in het nu, zonder die doem van de toekomst. En die toekomst dat is iets van heel ver en heel lang. Net omgekeerd dan bij opa, daar lijkt de toekomst wel degelijk begrensd, en waar voor een kind een jaar net zo goed een eeuw kan zijn, is voor opa een jaar iets dat net zo goed een uur kan zijn...

Maar is "geleerd" zijn alleen maar vooruitgang, geluk, welvaren???
Nee, je hoeft maar naar het kind te kijken om te weten dat kennis ook verantwoordelijkheid en een keurslijf met zich mee brengen. Er is immers geen onschuld meer, je kunt je niet meer wegsteken achter onbekendheid, onkunde. En zie, meteen is dat onbekommerde van de jeugd ook weg.

Natuurlijk, we zouden niet hebben wat nu hebben zonder die kennis, maar nu en dan denk ik dan eens aan het Aardse Paradijs, met de boom van kennis... Zou niet veeleer dan al de geleerde verklaringen die men nu poogt te geven aan die bijbeltekst, die zinnen niet gewoon beduiden wat er geschreven staat? Dat je, hoe meer je weet, hoe minder evident het geluk is ?

Ik ken de naam niet van de film (The Gods must be crazy of zo iets???), waar een uit een vliegtuigje geworpen colaflesje net naast een gezinnetje bosjesmannen landt. Dat ding van de Goden zorgt voor ruzie binnen de groep, en een besluit het flesje terug te brengen naar de goden, zodat de ruzie ook weer verdwijnt uit hun groep. Die mensen hebben niets dan het meest nodige om te overleven in de woestijn, en het bezit van iets meer zorgt voor onheil binnen de groep.
Zo is het ook een beetje met kennis...

En toch is kennis op zich niet verkeerd, het grootste probleem is dat we het niet steeds "goed" gebruiken, dat we niet ver genoeg (kunnen) vooruitzien, dat we de gevolgen niet genoeg inschatten en ga zo maar door. Kennis is te zelfdertijd macht en onmacht. Want kennis zou pas echt kennis zijn, als we echt alles zouden weten, maar telkens weer botsen we op muren van onkunde, muren die slechts moeizaam en beetje per beetje gesloopt worden. En ondertussen knoeien we er maar op los, en zijn bezig heel de wereld op te offeren aan ons gebrek aan kennis, waardoor het wel lijkt of we steeds weer en steeds meer de berg afrollen in plaats van omhoog te kruipen.

Kennis zoals wij het noemen, is duidelijk maar het topje van de ijsberg.
We vinden onszelf zo wijs, zo knap en helpen onszelf in sneltreinvaart de dieperik in.
Maar we moesten zo nodig de kennis veroveren... en die kennis gebruiken en hergebruiken om meer macht te hebben over steeds meer mensen, door wapens of door arbeid of door kapitaal te verzamelen in onze handen.

Nee, de tekst in Genesis lijkt mij zonneklaar, kennis is het verlies van geluk en van onschuld. En sindsdien hollen we steeds sneller en steeds moeizamer achter dat geluk aan, en proberen het te vinden in producten van onze kennis. Ik heb in een ver verleden nog gewerkt in een instelling waar onder meer zwakzinnigen zaten, mensen die alleen leefden, en nooit denken. Mensen die eten wat je hun voorzet en drinken wat je hen aanbiedt en die heel de dag gelukkig voor zich uit zitten te kijken, geboeid door de dingen die wij niet eens meer een blik waard vinden. Is dat het geluk van de onschuld ? Dan lijkt het ook maar niets.

Maar laat kennis dan meteen ook verantwoordelijkheid zijn, laat kennis dan ook iets zijn wat we nooit lijken te bereiken, ik zou het leven niet kunnen indenken zonder dat streven, zonder die wil naar een volgende verdere stap...naar het onbereikbare ?

tot de volgende ?

Geen opmerkingen: