Bizarre feiten

Image via Wikipedia

Hier naast me ligt de "Nieuwe kaart van het Koninkrijk der Nederlanden en het Groot-Hertogdom Luxemburg (Met aanwijzing der nieuwe Postwegen) Een kaart uit 1831 waaruit duidelijk blijkt dat Nederland de onafhankelijkheid van België nog helemaal niet als een voldongen feit beschouwde... Heel Belgenland staat nog in Nederland inbegrepen...

Trouwe lezers weten dat ik een boontje heb voor geschiedenis, en ik zat dus al heel vlug over de kaart gebogen...
Niet alleen de schrijfwijze der namen is interessant, ook het feit welke namen er op staan, en in welke lettertype ze staan vermeld. Dat lettertype duidt immers ook de belangrijkheid van de gemeenten onderling aan.
Ik vind het héél erg, maar Mater staat er niet eens op vermeld. (Domme Hollanders !!)
Maar ja, Mater is dan ook (nog steeds) maar een gemeente met weinig inwoners, en dus echt niet belangrijk voor wie er niet woont of niet op zoek is naar de Brouwerij...
Maar nemen we de huidige gemeente Zwalm, waar momenteel de hoofdgemeente het oude Munkzwalm is... Munkzwalm staat niet op de kaart, wel Neder Swalme, maar in veel groter letters staat Meyleghem, het nu onooglijke dorpje Meilegem... En vlak bij Sotteghem ligt dan in kleine lettertjes Velteque, zeg maar Velzeke... Gek genoeg vind je ook Ronse niet terug, mar wel... Renaix. De verfransing lijkt toen al heel erg groot ???
Ik heb ook zitten zoeken naar Moeskroen-Mouscron, op een oude Vlaamse kaart Moschgroen, hier Mousseroen geheten... (Ik heb lang moeten zoeken, het zijn piepkleine Moeskroense lettertjes)
Waereghem en Cruyshoutem zijn zo wat even belangrijk, maar Eyne is een stuk belangrijker...
En in Gend is er duidelijk wat oog voor de Fransche burgerij, er staat tussen haakjes bij (Gand)...En vriend Jef zal content zijn: Denderleeuw en Denderhoutem zijn even belangrijk aan het lettertype te zien...
En het kleine Sint Livenesesche staat ook op de kaart vermeld... (Sint Lievens Esse)

En Tiens, ik vond Tongeren, maar daar vlakbij ligt dan Frere, en jullie zaten samen met Maestricht (heel grote letter) in één provincie Limburg... Ken jij dat Frere ? Bestaat dat nog ? Ik heb die naam nog nooit ofte nooits gehoord...

Ik vind het niet alleen heerlijk om die bizarre feiten van toen naast de realiteit van nu te leggen, maar er meteen ook de bedenking bij te maken over de vergankelijkheid der dingen... En dan zit ik te dromen over hoe de kaart er binnen zegge en schrijven tweehonderd jaar van nu zal uitzien... Zal Oudenaarde opgeslorpt zijn door Groot Gent ? Zal Brussel dan Bruxelles geworden zijn, zonder meer, of zullen er heel wat namen bijkomen ? Zal Ronse dan zijn tweetaligheid nog hebben, of zal het vechten der Vlaamse Ronsenaars iets opbrengen? Of krijgen we meer invloed van onze immigranten, en krijgen we gemeentenamen met een (nu) vreemd accentje ?

Ik weet het niet, en er is geen antwoord op te geven, maar de feiten uit het verleden doen je wel dromen.

Maar laat ons terugkeren naar de realiteit... Wat maakte sommige gemeenten die nu twee keer niks zijn, dan belangrijk ? En wat is er gebeurd dat ze of zijn weg geëbd en nu bijna niets meer betekenen (Of liever wellicht hun mooie landelijkheid hebben behouden)... Ik heb bijvoorbeeld wel gehoord dat indertijd Nederzwalm gekend was voor de fabricatie van handschoenen. Handschoenen maken dat was thuiswerk, en ik hoorde dat indertijd bijna iedereen in Nederzwalm handschoenen naaide. Was dat de belangrijkheid van toen ?  Nu is Nederzwalm een klein dorpje, quasi zonder industrie, vlak bij de Schelde... Aan de overkant van 't water ligt dan Zingem (niet eens op de kaart) en daar bij vind je naast Asper ( niet aanwezig) de gemeente Gavre (nu Gavere)...in kleine lettertjes...
Allemaal heel anders dan je nu zou doen, mocht je de gemeenten naar belangrijkheid grotere letters zoudt geven...

De streek van Zingem, met zijn Scheldemeersen, was een centrum van mandenmakers, maar dat beroep is ook zowat helemaal verdwenen. Als er al nog gevlochten manden zijn, dan vind je die niet meer in wilgentenen, maar vooral in exotische houtsoorten, vervaardigd in de lageloonlanden.

Dat verdwijnen van die nijverheden, daar heb ik nog de laatste bedrijfjes van weten teloor gaan, en misschien bestaan er nog enkele kleine artisanale restjes hier en daar, voor de rest is alles weg.

Het gaat dus allemaal vlug. Het kan dus best dat door een kleinigheid plots een gemeente belangrijk wordt, en andere verkwijnen, ook nu nog. Laat maar eens een nieuwe industrie zich vestigen in een kleine gemeente, een industrie met veel tewerkstelling, je zult die gemeente eens ZIEN groeien...

Het arrondissement Oudenaarde was zowat het enige arrondissement van Vlaanderen, waar de bevolking in vergelijking met 1830 gedaald was (eigenlijk ongeveer gelijk gebleven)... las ik in een studie van in de jaren 1970...
Het was een slapend gewest. Dat is het nu niet meer, er kwam heel wat industrie, en waar we vroeger hoofdzakelijk pendelende arbeiders hier zagen wonen, zijn nu al heel wat treinen afgeschaft, bij gebrek aan reizigers. Het verdwijnen van de treinen in onze regio was een symptoom van verbeterde welvaart.
Gek allemaal.

Snap je nu waarom zo'n kaart voor mij heel wat meer is dan een stuk papier ?
Waarom het een ziel heeft, leeft ?
Waarom ik zo van geschiedenis hou ?

Wie geschiedenis ziet als een opsomming van jaartallen, die snapt het niet, en heeft dat wellicht te danken aan slechte leraars en een slecht onderwijssysteem. 't Is maar dat je het weet...

tot de volgende  ?

(foto: Molen op de Zwalm te Munkzwalm)