't smeult nog...

Ik zie haar steeds meer en meer de ogen sluiten...
"Heb je goed geslapen ?" "Ja, en jij ?"
Nog wat babbelen over wat er te eten was, bij haar en bij mij, een kop koffie halen, en dan komen de verpleegsters weer binnen...
Ze leggen haar weer wat beter, trekken de lakens recht en babbelen nog wat, allemaal heel luchtig en vrolijk... Een verpleegster gaat een nieuwe fles water halen, en begint plots bij het binnenkomen, te lachen. "dat hangt hier al zo lang, en ik had nog nooit gezien dat daar geschreven staat: "In het leven is het niet allemaal rozengeur en manneschijn..."
We lachen allemaal wat, al zie ik dat het Waalse verpleegstertje niet meteen snapt wat er aan de hand is. Ze spreekt perfect Nederlands, maar dergelijke taalfoutjes zijn niet zo makkelijk te snappen.
Ik moet soms ook grappige zinnen in het Frans twee tot drie keer lezen, en soms snap ik het nog niet. En als je iets dergelijks moet zoeken in een woordenboek, dan is het ook niet altijd te vinden, omdat het soms over een woord gaat dat totaal anders is geschreven, maar dezelfde klank heeft...

De TV staat te spelen en we kijken wat. Nu en dan kijk ik eens op zij, en nu en dan zie ik dat haar ogen gesloten zijn...

als ik een vergelijking mag maken, 't vuur smeult nog, maar nu en dan zie je een kooltje uitdoven of in as uiteen vallen...

Ik weet van bij de vaststelling van deze ziekte, dat het verschrikkelijk snel gaat, maar hoelang kan een lichaam dat aan?

Ik heb er geen idee van, je zit er bij en je kijkt er naar, en je wou dat je op zo'n moment de macht had om die ziekte in je knuisten te nemen en de kop af te wringen...

Maar het is niet zo maar te vatten
Zelfs met chemo kon men het niet.

Oh ja, ik moet nog een rechtzetting doen, chemo is geen alles-dodend vergift, het doodt de vlug-groeiende cellen en zou de andere cellen met rust laten... Maar of je dat nu weet of niet, het helpt ons niet.

We praten ook over de dood...
" Waar zit je parkeerkaart ?" "In mijn handtas..." Ik kijk en zie het zitten. Ik knik. "Ja, je moet dat dan opsturen hé !" Ik knik.

djudedju
Waar hebben we dat allemaal verdiend?

tevreden?

Ze ligt daar maar...
... te liggen.
Kijkend naar de TV, blij opkijkend als ik binnenkom, luisterend naar ieder "nieuwtje" dat ik kan vertellen.
"Wil je ook een kopje koffie ?"  "Wel ja... Ze (de verpleegsters) hebben mij ook al een kopje willen geven..."
Maar ze heeft liever dat ik dat doe, dat is anders, dat is met, voor elkaar.
Ik kan me niet ontdoen van de indruk dat ze stilletjes aan het uitdoven is, heel geleidelijk, haast onmerkbaar.
Gisteren zag ik hoeveel moeite ze had om het dientafeltje (op wieltjes) wat dichterbij te trekken.
Ik heb nog zo'n zaken opgemerkt, ze kan steeds minder aan.

Toch lijkt ze tevreden, ze heeft geen pijn (buiten nog steeds wat in de mond, en een soort chronisch tekort aan speeksel. Niet erg, maar ambetant om iets te eten.

We zoeken naar zaken die zacht en mals en geen bijkomend vocht vragen, maar dat is echt niet zo veel. In het begin at ze nu en dan een koekje, nu steeds minder.
Gisteren moest ik het laatste sneetje cake opeten dat Els voor haar had gebakken. Het was ondertussen droog geworden... Ik at het op, met wat koffie, omdat ik weet dat ze liever die doos leeg terug kan geven aan Bart en/of Els, wie er ook het eerst weer op bezoek komt.

Ik vraag haar of ze nog een kop koffie wil...nee. Wat water ? Cola ? nee...
Maar als iets later de verpleegster komt vraagt ze om een fles water.

"Die verpleegsters spreken van je als Toontje !" Ik grinnik, "Welke ?, die van Zwalm, of die mollige?" "Allemaal !"  "Raar hé ? Ik ben al heel mijn leven "Toontje", hoe groot en dik ik ook ben".

Ze knikt.

Morgen komt Veerle mee !
Ze knikt blij.
Wat heb je gegeten vandaag ? Ik vertel dat Veerle een stukje gebraad heeft gemaakt "à la façon" de Marie-Claire, een buurvrouw. Ze is het recept - door mijn vertellen - aan de buurvrouw gaan vragen. "
"Was het lekker ?" Ik knik, maar het was niet hetzelfde al van jou ! "Veerle maakt altijd wat meer saus dan jij."
Ik vraag wat zij gegeten heeft, en of het smaakte, en wat ze echt at...
Dat valt eigenlijk mee,
Misschien zie ik het slechter in dan het is ...
Ik weet het niet
het is zo lastig
kijken naar haar, liefhebben en zien verdwijnen...
tommetoch

gesprek

Gisteren, heel alleen in die ziekenhuiskamer, hebben we gebabbeld over haar begrafenis en alles wat er aan vasthangt...
Je kunt je dit haast niet voorstellen.
Het lijkt Kafkaiaans.

Het is niet makkelijk.
Het is de rechtstreekste confrontatie met de dood tot op heden.

Maar ik wil haar wil doen.
Soms had ik al, soms van héél lang geleden een idee van wat zij wou, maar klopte dit nog wel ? Is de mening niet veranderd ?

Wonderlijk goed liep dat gesprek. Heel kalm en rustig.
En er waren verrassingen bij voor mij !
Voor haar was het ondermeer heel belangrijk dat ik haar trouwring zou dragen, dat ik de as van Koen zou dragen... (Zij draagt nu een klein juweel met wat as van Koen om haar hals, en dat moet ik nu verderzetten. Dit stond al op mijn vragenlijstje... ook dat ik een juweel met haar as zou laten maken)

Ik moet het nu, voor mezelf, allemaal eens op een rijtje zetten.
En dan ben je verwonderd dat je 's nachts niet goed slaapt.

Anny sluit steeds meer de ogen. (Ik slaap niet, ik doe gewoon wat mijn ogen toe!) Het kan natuurlijk ook aan de programma's op TV liggen... Wat interesseert ons de koers in zo'n situatie.
Is er geen zender die wat oude cowboy-films wil geven? Daar houdt ze van.

Weet je, je zit aan alles te denken, vooral aan al die jaren dat we samen mochten zijn. (En laat ons dankbaar wezen, we kregen er veel meer dan ons moeder...)
We denken aan alles en nog wat.
Aan onze trektochten met de rugzak, die hoogtepunten blijven in onze herinneringen.
We kunnen het niet meer, te voet gaan is een van de dingen waarin we heel beperkt zijn, ook zonder de huidige situatie, en misschien is dat één van de redenen dat ze zo op eenzame hoogte staan in onze goede herinneringen.

Maar ook de vele erge tegenslagen en verdriet die we moesten incasseren in ons leven. Het liep echt niet over rozen... Maar toch tilden we onszelf weer uit de diepten van verdriet, om weer er bovenop te komen, en gelukkig te zijn.
Sommigen geloven dit misschien niet, maar goddank dat we dit telkens en telkens weer konden.

Oh, het verdriet is niet weg...
Maar het wordt naar de achtergrond gedrukt en we leven in het heden, in het nu, in de tevredenheid.

Zelfs nu schuif ik bewust het leed zoveel mogelijk naar de achtergrond. Het is geen ontkennen, het is een greep naar houvast.
Het lukt !
... niet altijd, niet voortdurend...
maar we moeten er door, doorgaan, zich aanpassen en doorgaan

djudedju

exit

Reeds maandag meldde de verpleegster dat Anny zo moe was, en dat haar kleur slechter was... Dinsdag leek het weer iets beter, maar gisteren was het duidelijk weer minder, en stelde ik vast dat ze regelmatig in slaap viel. (" ik slaap niet, ik doe justekes mijn ogen ne keer toe...")

Ik vrees dat de leukemie aan het terugkomen is...

Ik hoop dat ik verkeerd ben, dat ze gewoon wat moe is, ook bij ons is de ene dag de andere niet... Maar in zo'n geval ben je meteen ongerust.

Ze sturen geen patiënt naar een palliatieve afdeling als ze verwachten dat het nog maanden zal duren.

Ik moet me dat voor ogen houden, ook als ze een goede dag heeft.

Een van de weinige voordelen van zo'n proces, is dat je samen alles kunt bespreken en regelen.
Maar ook dat is niet makkelijk.
Dat is wellicht nooit een comfortabel onderwerp, maar als het zich werkelijk aandient, nog veel minder.
Weet jij van je partner hoe ze wil begraven worden, met welke soort van dienst, begraven, cremeren.. Wie er moeten en niet mogen uitgenodigd worden, wat er moet gezegd worden...

Ik weet zeker dat ik zaken - haast bewust - zal vergeten, omdat ik het ook niet aankan.

Maar we proberen de dagen zo aangenaam mogelijk te laten verlopen, met zoveel mogelijk comfort. Niet dat dit de pijn wegneemt, maar het maakt het misschien iets dragelijker.

Vannacht weer haast niet geslapen.

Het zijn geen makkelijke dagen, en het is voor mij, veel makkelijker om er over te schrijven dan het te doen, het te verwerken, er over te babbelen.
Soms heb je het gevoel dat je keel dicht gewrongen wordt.
Soms hoor ik het zelf aan mijn stemgeluid
Soms... bijna altijd...

Maar toch ben ik dankbaar dat ik afscheid kan nemen. Ik begrijp zo goed de mensen die het kwaad hebben met een plots verlies, van onze Koen hebben wij ook geen afscheid kunnen nemen, op het moment dat ze ons verwittigden van het levensgevaar, was hij al niet meer bij bewustzijn.

Ik wou dat ik niet kon vergelijken.

djudedju

Bezoek 2

Gisteren was het veel kalmer dan zaterdag. We kregen alleen een bezoekje van de buren. Het doet deugd dat buurtschap verder gaat dan naast elkaar wonen !

Gisteren was ik moe... De nacht voordien haast niet geslapen, wellicht door het steeds denken en prakkiseren op wat we allemaal meemaken...

Vannacht gelukkig wat meer en wat vaster geslapen. Misschien ook door het feit dat het iets minder warm was ?

Waarom gebeurt zoiets in een mensenleven?
Dat is één van de grootste en moeilijkste zaken in iedere religie... God is Goed, God is almachtig, en toch is er kwaad, zijn er ziektes en is er de dood... Meestal lossen ze dat op door een verpersoonlijking van het kwaad, bij ons "de duivel"... Op een of andere manier heeft die duivel ook een heel deel van de macht, zonder de almacht aan te tasten... Beetje gek als je het mij vraagt.

Ik geloof in een schepper, maar niet in de zin van bijbel, koran of welke religie dan ook. Maar er zal wel iets zijn die de aanzet gaf tot de big bang, die die wondere orde in de dingen bracht, die de samenhang der dingen veroorzaakt... Maar niet in een god die zich met ieder levend ding afzonderlijk bezig houdt, die geen mus uit de hemel laat vallen... Misschien zelfs niet een god die nu nog steeds bezig is met de ordening der dingen en de schepping van nieuwe werelden...
Misschien heeft Nietzsche gelijk, en is wat wij als God zien, er niet meer, of misschien wel maar op een heel andere manier dan wij kunnen bevroeden.
Ik weet het niet.

Ik ben jaloers van die mensen die een troost vinden in hun geloof... Zij hebben iets wat ik niet heb.

Zij ontwijken een deel van de pijn door het af te schuiven op God (of de duivel ?)...

Jammer dat ik zo oud ben, of ik zou theologie gaan studeren, in de hoop die troost te vinden (Ik denk dat iedereen die theologie studeert ergens zekerheid, geloof zoekt in een  eindeloze queeste...).

Theologie lijkt me ergens een tegenstelling met het geloven... Als je gelooft in de almacht, het al-zijn, dan is god de facto niet te bestuderen, niet te "vatten" in een begrip - een begrijpen.

Ik heb Bijbel(s) en Koran gelezen, het boek Mormon en nog heel wat ander godsdiensten zo goed als me mogelijk was proberen te begrijpen, de heilige boeken te lezen, in al de bronnen die ik vond in het wereld-wijde-web... Ze spreken me stuk voor stuk aan, als mooie boeken, als literatuur, als vruchten van heerlijke verbeelding.

Kortom, ik heb niets tegen de godsdiensten en hun belijders, ik heb héél véél tegen de godsdiensten en hun leiders, de heersers die het geloof orkestreren, die macht creëren vanuit een geloof, die mensen ophitsen tot haat en onbegrip jegens de "anderen"...

Ik ben groot gebracht in een katholiek nest, heb dit geloof met de paplepel binnen gekregen, heb meegemaakt hoe de kerk steeds weer probeert zich aan te passen aan de steeds vrijere geesten... Ik stel het Westerse onbegrip vast tegen de moslims, voor een groot gedeelte omdat zij geen of veel minder soepelheid aan de dag leggen tegenover de oeroude teksten, die wellicht iets heel anders betekenden in de context van toen, dan in de context van het nu... Maar ik heb mijn ouders horen vertellen, zien reageren tegenover het plots lossen van de teugels die hun leven overheersten, bepaalden...

Is het nu beter ? Ik weet het niet, maar we kunnen in ieder geval leven zonder te strakke religieuze teugels... Maar ik denk dat men de mens toch nog steeds wil mennen, bedwingen, richten... Of zie, voel jij niet hoe we steeds meer en meer wetten en wetjes krijgen, steeds weer zaken moeten inleveren, gedwongen worden in een richting die steeds verder weg gaat van de vrijheid waar we stilaan naar op weg leken...

(en zo zitten we weer bij de politiek... djudedju)

Bezoek

Gisteren was er weer veel bezoek voor Anny.
Ze vond het heerlijk !
Zelfs haar avondeten werd wat uitgesteld voor het bezoek.
Dit keer waren het vooral mensen die van ver kwamen, uit het Kortrijkse, uit Aartrijke, Zedelgem...
Dichte familie, en verre familie.
"Hoe gaat het met...?" "Hoor je nog iets van...?"
En vooral "Hoe gaat het met je ?"  "Voel je je niet angstig, Kun je slapen?"

Toen ik als laatste buitenging, kwamen ze meteen met haar avondeten, en ik zag dat ze moe en gelukkig was...
Een kusje en naar huis.

Vlug nog eens naar De Delhaize in Schorisse, want ik dacht dat ik niets meer had om te eten. Dicht ! Djud... Plots kwam daar een kleine jongen op de deur kloppen, en dat bleek de zoon te zijn van de winkelier... "Mag ik nog binnen ?" "Als 't voor een kleinigheid is???" Zo jong, en al commercant !

Vlug nog iets bijeen gepakt, en ook de bediende aan de kassa bedankt voor het geduld, en thuis stelde ik vast dat Veerle ook al voor eten had gezorgd. Nu ja, dat eet ik dan vandaag.

De kamer van Anny ziet er nu heel wat vrolijker uit ! Een kindertekening aan de muur, en een heleboel bloeiende planten aan het raam ! Héél speciaal de mooie orchidee die de naam kreeg van haar broer Alberik... Zijn zoon, de kweker, was immers bij het bezoek en wist dat hij ons zeker pezier deed met deze prachtige orchidee !

Zo lang ze zo goed blijft, zal ieder bezoek heerlijk zijn voor haar, komt de vermaledijde leukemie terug, dan zal het wellicht anders zijn, want dan is ze doodmoe van die ziekte alleen al... Toch zal bezoek haar zelfs dan wel nog deugd doen... Ze houdt van mensen !

Bedankt allen, die haar reeds bezochten en ook dank aan hen die nog zullen langskomen... In de kliniek zijn de dagen altijd langer, en iedere onderbreking is deugddoend !

Dank jullie wel !

Bezoek

Nu Anny in Ronse in de palliatieve ligt, is de bereikbaarheid veel beter, en ook het verdwijnen van die maatregelen van iedere keer ontsmetten, mondmasker dragen  bij tot wat meer bezoek.
Heerlijk is dat voor haar.
Al heb je soms de indruk dat het wat vermoeiend is.
(Soms zijn er helemaal geen bezoekers, en soms zes, zeven op hetzelfde ogenblik.)
Dat ligt ook een beetje aan de maatschappij waarin we leven.
Zelfs als gepensioneerde blijven we beïnvloed door de klok.
Oppas van de kleinkinderen, eten voor die of die, programma op TV... Allemaal dingen die ons binden aan de klok.

Ik vind dit niet logisch... We zouden ons veel meer moeten kunnen losmaken van al die verplichtingen. Maar ja, heel onze wereld wordt bepaald door zaken die gebonden zijn aan de klok? De mensen die zelf hun werktijd kunnen bepalen zijn zeldzamer dan witte merels.

Droom jij ook soms van een wereld waar de enige dwang om iets te doen tegen je zin, bepaald wordt door je maag? Waar je kunt opstaan omdat je honger hebt, en je dus tot aan de boom met bananen moet stappen. (Sinds het scheppingsverhaal durf ik geen appels meer te plukken)

Toen we, al heel wat jaartjes terug, op het eiland Madeira waren, zag ik een wereld waar dit mogelijk leek. De inwoners werkten er aan een heel ander ritme dan bij ons, en als je wat weg waart van de huizen, dan zag je overal eetbare dingen groeien... tussen prachtige bloemen... Natuurlijk mocht ik niet zomaar een banaan af trekken, want die banaan was eigendom van een of andere boer, maar je zag dat het mogelijk zou zijn om te leven van de "vruchten des velds"...

Dat is zo'n beetje mijn idee van het paradijs...
Niet dat ik hele dagen zou zitten niksen, maar als ik lust had om te schilderen, dan kan ik schilderen, heb ik lust om een boek te lezen, dan heb ik daar een onuitputtelijke bibliotheek, heb ik lust om... nu ja, noem maar op, het kan, het is er...

Er moeten geen hele kiekens in mijn mond vliegen, ik heb liever dat het komt in hapklare beetjes, maar voor de rest... heerlijk paradijs.

Maar ik droom dus meer van doen wat ik wil, wanneer ik het wil, dan wel van la dolce farniente..

Ik zie Anny heel de dag in bed zitten, en hoor dat dat uurtje dat men haar in de zetel zet, een heerlijke onderbreking is van de dag. Zie je, dat bewijst dat het nietsdoen, helemaal niet zo zalig is. Doen waar we goesting in hebben, dat is het nec plus ultra... En heb je dan eens lust om te niksen, dan moet dat kunnen op de plaats die je zelf wilt, op de wijze die je zelf wilt...

Paradijs...
Het kan best zijn dat jij een heel ander beeld hebt van het paradijs... Misschien nog het paradijs van de nonnetjes in de lagere school, met rijstpap en gouden lepeltjes ... Of misschien veel geld, of sjieke kleren...
Zou ik dan mijn paradijs kunnen delen met dat van u ?
Want als dat niet kan, dan lijkt het paradijs plots iets minder leuk hé ?
Dan wordt het maar een eenzame bedoening, en eenzaamheid valt niet te koppelen aan paradijs...

Waarom zit ik nu te denken aan het paradijs?
Omdat ik denk aan doodgaan, aan het verliezen van mijn Anny...
Omdat ik hoop dat de dood niet het einde is van alles
Omdat ik hoop dat ze ergens blijft, in wat voor vorm, wat voor zijn, wat voor wereld dan ook.
Omdat ik niet echt afscheid kan en wil nemen...
Omdat ik geen keus heb

djudedju

Heb jij ook al eens vol verbazing gekeken naar de gelijkenis tussen een atoom, en een zonnestelsel ? Heb je jezelf dan ook al eens afgevraagd of er ergens een smid is die wat zonnestelsels samenveegt, gloeiend maakt en smeedt tot een hekken voor zijn tuin? Of maken wij al deel uit van een immens groot hekken?

Ik ben gek.

tot de volgende ?