HET Kunstwerk

Gisteren zijn we dus naar het museum in Deinze getogen... En welk kunstwerk staat daar te prijk naast de kassa ? Helemaal aan de ingang ? Als blikvanger ?
De vogelschrik van Lieselotte !
djudedju

Het is een pracht van een museum, dat wist ik al, ik had het al eens eerder bezocht, dus was het een heerlijk weerzien met een heleboel echt mooie kunstwerken waarbij vooral de bietenoogst van Claus een echte heerlijke blikvanger is... Ik heb er weer voor gestaan, in aanbidding, van dichtbij voor de techniek, van wat verder, en dan nog eens van op de hoger gelegen ruimte, heel ver... Ik heb me ook weer geërgerd aan een deel van de moderne kunstenaars, waarvan ik me eerlijk afvraag of er binnen een of twee eeuwen van hier nog iemand ook maar een greintje belangstelling zal hebben... Let op, er zitten er nog steeds echte kunstenaars tussen, naar mijn gevoel meer bij de beeldhouwers dan bij de schilders, maar ook daar zitten bij de moderne nog prachtige dingen... Gek genoeg loop ik dan heel ver weg van de publieke opinie. Alhoewel, de publieke opinie is er alleen maar bij gratie van gepusht worden door kapitaal en pers... Herinner je maar eens de proefneming van een universiteit die een onbestaand nummer aan kop van de top tien deed staan, dank zij een twintigtal vermeldingen (echt niet meer !)...
Nu, ik maak er me niet druk over, ze hebben alvast de verdienste dat ze naar de goegemeente toe luidkeels verkondigen dat je echt niet moet kunnen tekenen of schilderen of wat dan ook om "goe bezig" te zijn... Moge dat een stimulans zijn om meer mensen een impuls te geven om ook creatief bezig te zijn ! (Maar ik vrees dat zij integendeel een degout veroorzaken en negatief werken op de creativiteit!)
Ik heb dus niets tegen modernen, maar ik heb wel iets tegen de man die drie "blotten" stro op een hoop werpt en dat een beeldhouwwerk noemt, of om een gekender werk, een pot mosselschelpen als kunst naar voren brengt... Sorry, daar ga ik niet meer mee ! We zijn op dat moment zelfs al voorbij de knaap die een mooie kei in een rivier vindt en dat een kunstwerk noemt. (En ja, die kei zal wellicht veel meer het idee schoonheid benaderen dan die drie blotten stro...) In de kursaal van Oostende heeft jaaaaren een kunstwerk van een beroemde kamerikaanse kunstenaar gehangen... toen de "kunstenaar" zelf eens langs kwam bleek het ding al de ganse tijd onderste boven te hangen !)
Of dit nu iets zegt over het werk of over de kunstkenners van het kursaal laat ik in het midden, maar blijkbaar had dus niemand ooit iets abnormaals gezien????

Kunst hoeft voor mij niet figuratief te zijn, maar dan moet wat het wil zeggen ook duidelijk zijn. Het is het een of het ander, ofwel grijp je naar zaken uit de natuur en verduidelijk je vanuit de natuur je uiteindelijke boodschap, ofwel moet je boodschap op zich zo duidelijk zijn dat je het kunt brengen zonder terug te vallen op die natuur. (Ik sluit hier het vervormen van de natuur niet mee uit, want dat kan precies een deel van de expressie geven)
Je kunt ook andere dingen maken, dingen die gewoon mooi zijn, evenwichtig, intrigerend, obsederend of noem maar op... en zelfs daar kan ik de zaken nog heel makkelijk appreciëren, of ze dan kunnen thuisgebracht worden onder kunst of onder siervoorwerp daargelaten. Wellicht kan iedereen de werken van een Warhol wel erkennen als een vorm van expressie, maar als je een volslagen grijs vlak, waar de verf duidelijk lopers vertoont nu kunt naar voren brengen zonder blozen??? (Het bewuste werk hing eertijds op Expo 58 en noemde regen)
Wat mij een beetje verstomd doet staan zijn werken zoals ik er gisteren ook een zag... een wit wat vlekkerig doek, waar je onderaan een stuk opgerold schildersdoek ziet tegen staan (er op geschilderd met een verbluffend realisme) en ergens middenin een nagel (zelfde opmerking). Die man bewijst dat hij technisch heel sterk staat, maar mij geeft een dergelijk werk het gevoel van: ik weet niet wat ik nu eens zal maken, laat ik eens een stukje van mijn muur op doek zetten) Dat hij dat doet, daar kan ik nog inkomen, het is een pracht van een oefening, een summum van wat we kennen uit oude paleizen, waar ze van die valse vensters in schilderen waar je de indruk hebt in een mooie tuin te kijken, of een plafond die plots tot in de hemel lijkt te reiken... Maar dat is veeleer kunde dan wel kunst... (Je hoeft het niet met me eens te zijn, jou mening is minstens even valabel als de mijne)
Als je voor "Het Lam Gods" staat, dan heb je een heleboel ervaringen... Je bekijkt eerst het werk in zijn geheel, en bewondert de manier waarop hij (zij, twee broers) de zaak hebben opgesteld om de belangrijkheid van de verschillende figuren te beklemtonen, en alles toch evenwichtig te houden, alles naar de kern trekkend, dat Lam Gods... dan begin je de figuren afzonderlijk te beschouwen, en je staat verstomd over de detaillering en de haarscherpe weergave, en je gaat wat dichter en nog dichter en verbluft zie je dat zowat ieder grassprietje er als apart op staat. En dan neem je weer een ander houding aan, ofwel eerbied voor het ontzagwekkende meesterschap, of je stelt je de vraag, heeft de schilder hier niet te veel gedetailleerd, en zo een stuk van zijn uiteindelijke bedoeling verloren ?
En weer bekijk je dan het werk in zijn totaal, en onafgezien van het perspectief, valt je op dat het geheel onnatuurlijk oogt. Als je kijkt in de natuur, dan focus je. Dat wil zeggen, als je kijkt naar een landschap, dan kijk je in werkelijkheid naar één element, en als je het ganse landschap wil overschouwen, dan ga je van een element naar een ander, weer een ander en zo verder... Met andere woorden, je moet het totaal beeld opbouwen in je geest. Dat is exact wat hier is gebeurd ! De schilders hebben zich gefocust van grassprietje op grassprietje... iets wat we in werkelijkheid nooit doen ! We focussen ons op zwaartepunten in het beeld, en als een landschap ziet, dan zie je één detail heel scherp, en de rest is heel wat minder gedetailleerd. Het duurde heel lang voor de schilders dit ook bewust werden, en dat ze de achtergronden wat waziger maakten, net zoals je het ook in werkelijkheid ziet, en wat aan de schilder de bijkomende mogelijkheid gaf om de toeschouwer als het ware te dwingen om ook dat gene te zien (in detail) wat ook hij in detail wou weergeven ! Zo kon hij veel beter dan ooit ook zijn visie, zijn expressie bij de kijker opbouwen, en we zagen voor het eerst werken die werkelijk het gevoel van de kunstenaar overbrachten op de toeschouwer. Men is daarin steeds stap per stap gegroeid, tot in het expressionisme en impressionisme... (en haar kinderen fauvisme en dergelijke)... De volgende stap was eigenlijk logisch... men ging steeds minder detailleren, men ging steeds met grotere en grotere kleurvlakken werken, zodat je eigenlijk al heel ver van het doek moest gaan staan om nog te zien wat het werkelijk zou kunnen zijn... Kwam daar plots de inbreng van de Afrikaanse (en ook andere etnische groepen) kunst bij, waar men door deformatie van bepaalde lichaamsdelen bepaalde kenmerken naar voor bracht, en aldus een andere manier bracht om tot een expressie te komen, en de eerste stappen naar het abstraheren waren er...
Ik wil hier vermelden dat het eigenlijk een beetje een terugval betreft, want als je kijkt naar de beeldjes die we vonden en vinden uit het stenen tijdperk, dan zien we ook bij onze verre, verre voorouders die manier om bepaalde lichaamsdelen te overdrijven ten koste van andere terug.

Waar volgens mij de pedalen gelost zijn, is op het ogenblik dat men iedere binding met het zichtbare heeft losgelaten. Met zichtbare bedoel ik hier uiteraard de binding met natuurlijke elementen. Het is ook al begonnen in wat men soms nog bij het abstracte neemt, maar waar in werkelijkheid de binding met de natuur al zoek was.
Ik neem weer een voorbeeld, als je als schilder een poging doet om een viool te schilderen op een doek, terwijl je die viool werkelijk van alle kanten in één keer wil laten zien, dan kan dat alleen maar via het abstraheren, het tot abstractie brengen der dingen. Wij interpreteren nu abstract als iets wat er niet meer op trekt, terwijl het in oorsprong dus een poging was om de dingen op een andere manier, op meerdere vlakken tegelijk te beschouwen. Het waren dan ook alleen de héél groten die werkelijk lukten in het abstraheren der dingen. Maar het betekende ook dat er heel velen geroepen waren, maar weinigen uitverkoren, en dat de markt overspoeld werd met zaken die zelfs de abstractie niet meer benaderden... en plots was dan de binding met het bekende, het natuurlijke volledig weg, en zagen we "meesterwerken" die gemaakt waren door het gooien van verf en er nadien met een fiets over te rijden...
Nee, echte abstractie zou moeten een hoogtepunt geweest zijn, maar het was net zo onbereikbaar dat het het begin van het verval was.
Nog eens, je mag rustig een ander idee hebben, maar leg je eens toe op de geschiedenis van de kunst, kijk eens wat de oorspronkelijke werken waren die tot de nieuwe richtingen leidden, en je zult minstens voor een groot gedeelte mij moeten volgen...
Ik ga stoppen... je ziet wat één museumbezoek al bij mij losweekt...

tot de volgende ?