Fanatisme

English: The Jina, or Mahavira, as Guru folio from a manuscript India, Gujarat, ca. 1411 Opaque watercolor on paper overall: 9.3 x 28.7 cm (3 5/8 x 11 5/16 in.) Gift of Mr. and Mrs. Charles Page S1985.2.2a Category:Jainism images (Photo credit: Wikipedia)

Eén van de grote gevaren van religies, is het feit dat er soms fanatieke sekten ontstaan, die niet alleen de enig mogelijke redding denken te zijn, maar die zich geroepen voelen om anderen, desnoods manu militari te overtuigen van hun Goddelijke Liefde.

Het verschijnsel vind je in zowat alle religies. De enige uitzondering schijnt het Jaïnisme te zijn, een religie ontstaan in India, omstreeks dezelfde tijd van het Boeddhisme. Het Jaînisme vind alle leven heilig, ieder dierlijk leven moet worden beschermd, en van planten eet men alleen de "dode" delen, dus graan, noten, vruchten...

Of dat het Jaïnisme daadwerkelijk nooit een Heilige Oorlog voerde weet ik niet zeker, ik las wel dat er fikse ruzies waren tussen Boeddha en de stichter van het Jaïnisme Mahavira. (zie foto)

Het zijn trouwens niet alleen religies die fanaten kennen, ook diverse filosofische stromingen kenden fanatici, het voorbeeld van Communisme is genoegzaam bekend.

Fanatisme wil "zijn" leer opdringen, met alle middelen. Ook met geweld.
Het gekke is dat men meestal in de religie, in de filosofie spreekt over liefde voor elkaar, of solidariteit onderling. De religie die wij hier best kennen, is is de Christelijke Religie, en in de prille beginperiode was het inderdaad zo, dat ze opvielen door onderlinge liefde en steun. Er zijn diverse getuigenissen van niet-Christenen, die jaloers zijn op de samenhang en onderlinge liefde en steun bij deze sekte. (Sekte, want toen was het een heel kleine groep in een zee van andersdenkenden !)

Al heel vlug ontstonden er verschillen van mening in de interpretatie van de teksten. Veelal het gevolg van gebrekkige vertalingen, maar soms uitlopend in felle ruzies. Deze ruzies kenden ook dan reeds hun fanatici, en soms werden ruzies hardhandig uitgevochten.

Gedurende de ganse geschiedenis zagen we fanatisme ontstaan, meestal in kleine groeperingen, maar soms ook opgeroepen door de kerkleiders. Denk aan de Kruistochten.

Momenteel wordt er vooral gesproken over fanatieke Moslims... Eén van de grote gevaren van het fanatisme is dat men alle gelovigen van de religie waaruit het fanatisme ontstaat, over de zelfde kam gaat scheren.

In Amerika kent men een veelheid van religies en van sekten, waarvan de meesten vreedzaam naast en met elkaar leven, maar er zijn er ook enkele tussen die heel fanatiek staan tegenover elkaar.
In het Westen lijken die fanatici minder kans te hebben, vooral door het feit dat de religies hier niet meer zo sterk staan. De tijd dat de religie het leven werkelijk bepaalde van bij de geboorte tot in het stervensuur, lijkt hier momenteel verdwenen. Het rijke Westen lijkt geen echte overtuiging meer te hebben. Zelfs wie nog openlijk de religie belijdt, is niet meer zo behept door die religie, dat dit bepalend is voor zijn dagdagelijkse leven.  Deze houding is betrekkelijk vlug gegroeid. Wie ziet er nog dat men voor het snijden van het brood, een kruisteken maakt over dit brood? Ons moeder deed dit nog, en het was toen nog redelijk algemeen te noemen.
Ik noem dat om aan te tonen dat de religie werkelijk doorgedrongen was in het dagelijkse leven, ook al heeft dit niets met fanatisme te maken.
Godsdienst werd toentertijd nog uiterlijk beleden, naast het innerlijke beleven. Het is eerst deze veruiterlijking die verdween, en nadien kwam er ook een vervaging van het innerlijke beleven.

Men aanvaardt hier geen fanatisme meer, niet omdat men tegen religie is, maar omdat men niet meer aanvaardt dat de religie de maatschappij commandeert. Men heeft niet alleen een splitsing tussen kerk en staat, men heeft deze splitsing ook door getrokken tot de gemeenschap waarin men leeft. Religie mag er zijn, maar is een persoonlijk beleven. Men mag het niet opdringen, het mag de maatschappij niet langer meer proberen te beheersen.

Vandaar wellicht dat men, nu meer dan ooit, heel scherp reageert tegen fanatici. Zowel in de Christelijke wereld (denk aan Opus Dei en consorten) als van uit andere ons wat vreemdere religies. Dus heeft men de neiging de religie waar echte fanatici zitten die pogen de maatschappij te beheersen, nogal eens in zijn geheel als slecht te zien. Ik denk dat de Koran niet beter of niet slechter is dan andere religies, maar dat fanatisme maakt het heel moeilijk dat nog te zien.
Eigenlijk is dat fanatisme voor de meesten een anti-reclame.
Wellicht om dezelfde reden wordt het Boeddhisme hier min of meer omarmd, omdat het net de verdraagzaamheid predikt. Het lijkt niet opdringerig, het lijkt zelfs een aanvaardbare mantel bovenop de religie die men al heeft van kindsbeen af.

Persoonlijk ben ik geneigd tot een religieus denken, maar mijd ik, net omwille van het agressieve, het fanatieke, de organisaties die de religie willen orchestreren.
Iedere organisatie loopt het gevaar uit te groeien tot een machtsinstituut. Macht die dan goed bevonden wordt om het doel beter en vlugger te bereiken, maar die het neveneffect heeft dat de macht ook gebruikt wordt buiten het eigenlijke doel.
Dit is het sluipende gif van "de" organisatie als systeem.
Ik heb er niet echt een oplossing voor. U wel ?

tot de volgende ?