Januaririvier

Oh jawel, je kent die rivier zeker !
Het gekke ervan is niet dat je die rivier kent, maar dat ze niet bestaat!
In 1502 of 1504, de historici zijn er niet heel zeker van, ontdekte een Portugese kapitein een diepe baai in de kust van Zuid Amerika, en hij was er van overtuigd dat dit de monding moest zijn van een grote stroom... Vermits het januari was gaf hij die stroom de naam Rio de Janeiro...
Er is echter geen grote stroom, en dus geen rio de janeiro...geen rivier Januari...

Naamgeving... een gek ding.
Zo vroeg iemand aan een Australische inboorling hoe dat gekke beest noemde dat daar voorbijhopte. De inboorling antwoordde dat hij de man niet begreep, in zijn taal klonk dat ongeveer als Kan goo roo... en zo huppelt sindsdien een gek beest rond met de heerlijke naam: Ik versta je niet !

Ik heb ooit een heel artikel gelezen met dergelijke bizarre verhaaltjes, een prachtige om te sluiten... Een verkenningsreiziger belande bij in Groenland bij een stam die hem volkomen onbekend was... Hij wilde de naam van zijn ontdekking noteren, en wees op zichzelf en zijn gezellen: "We.... British", vervolgens wees hij op de man en zijn gezellen met een vragend gezicht en gebaar. De man antwoordde hem Eskimo... wat zoveel is als mensen...
Is het niet waar, het is leuk, en het kan best waar zijn !
Ik denk hierbij ook aan een plezant boekje van heel ver uit mijn jeugdjaren, van pater Versteylen, over zijn vader, gedurende de Duitse bezetting. Een Duitse officier wees op het kleine klapraampje boven het toilet, iets wat hem blijkbaar onbekend was, en vroeg "Was ist das ?" Papa Versteylen wist van geen kanten hoe zo'n raampje nu eigenlijk noemde en zeker niet in het Duits, maar tegen zo'n bezetter moet je altijd beleefd zijn, dus antwoordde hij beleefd: " Dat ? Dat is een vasisdaske"... einde citaat. Sindsdien noem ik het klapraampje in mijn toilet nog steeds het vasisdaske...
Gek hoe woorden soms ontstaan... En nog veel gekker dat wij er ons geen vragen bij stellen. Als kruiswoordraadselaar kom ik regelmatig in contact met die taaluitwassen. Zo kan ik mij heel concreet voorstellen hoe de drietenige luiaard aan die naam is gekomen, hij heeft drie tenen en hij lijkt in onze ogen onvoorstelbaar lui... Maar waarom je dan als synoniem dat beest plots ai moet noemen ??? Bij mijn weten heeft het geen pijn, en toch...
Tussen haakjes, het beest is eigenlijk helemaal niet lui, maar leeft van boombladeren, die zo weinig voedzaam zijn dat het beest alleen kan overleven als het zijn energie heel zuinig gebruikt. Blijkbaar is er nog geen enkele ai op het idee gekomen om een ander dieet te beginnen... Maar vermits de hersenen een van de grootste gebruikers van energie zijn van het hele lichaam, is dat in zijn geval wellicht logisch...Ook al heeft hij niet de energie om dat zelf te beseffen.

Als er op de teevee niets is, zette ik vroeger een elpee op, nu een ceedee. Of ik stopte vroeger een video in, en nu een deeveedee...
Buiten de rare categorie van puzzelaars en quizfanaten, is er geen mens meer die zich ook maar een vraag stelt bij het gebruik van die tot woorden vergroeide afkortingen. Ik ben er mij van bewust dat ik wat overdreven heb in het uitschrijven, maar dat is alleen een kwestie van tijd. Nu is het nog cd en dvd, maar elpee en teevee zijn allang aanvaard, en in sommige tijdschriften al helemaal ingeburgerd.
We zijn zelfs een stapje verder, we googlen er een stuk op los, alhoewel we van microsoft niet mogen msnen, omdat daar een overtreding van het patent zou in schuilen...
Stap eens mee met mij naar een verre toekomst... Als die woordvorming doorgaat, dan zal er wellicht niemand meer zijn die ook nog maar beseft dat dit eigenlijk geen woorden zijn, maar afkortingen...
En dan, net zoals nu zal er zich geen kat over bekommeren of dit al dan niet een verarming dan wel juist een verrijking is van de taal. Taal is immers in de eerste plaats een gebruiksvoorwerp. Een middel om dingen duidelijk te maken aan een ander.
Een van de grootste verworvenheden, zo niet de grootste van heel de menselijke geschiedenis. Het enige wat eventueel dingt om de kroon is de geschreven taal... waardoor het mogelijk is de kennis te bewaren, de kennis te vrijwaren van verlies.
En toch...
Regelmatig vindt men archeologische zaken die we niet kunnen inpassen in het rijtje van onze zo geroemde kennis. Regelmatig moeten we deemoedig bekennen dat we de geschreven teksten van vroegere volkeren niet meer kunnen ontcijferen, alhoewel die misschien net een heel pak van die raadsels zouden oplossen...
Britten hebben jaren zitten staren naar enkele woorden in de kant van een oud geschrift, zonder er iets van te snappen, tot plots een gast uit Nederland of Vlaanderen zag dat het in feite nederlands was die daar stond...
Zal men binnen afzienbare tijd beroep moeten doen op Vlaamse gasten om de geschiedenis van Frans Vlaanderen nog te kunnen ontwarren ?
Niemand weet waar de basken vandaan komen, men vindt geen linken naar andere talen.

Hier zitten wij ons druk te maken over het behoud van de Vlaamse taal, ginds van het Baskisch, daar van het Koerdisch...
Maar er zijn ondertussen blijkbaar tientallen talen gewoon verdwenen...
De Kristenen weten dat de Heer Aramees sprak, maar die taal is nu bijna volledig weg; verschwunden... Hooguit enkele tientallen mensen spreken die taal nog... En dank zij de moderne tijd, het voorrecht van de schoolse opvoeding, zal die taal in ijltempo volledig uitgewist worden ! Want net zoals in La France het Vlamsch heel snel verdween na invoering van de schoolplicht (in 't Frans!), zal ook het Aramees verdwijnen onder druk van de officiële taal van het land.

Ik weet niet of dat erg is... Ergens wel, het is een verarming, het is als een prachtig veelkleurig schilderij, waarvan door een of andere omstandigheid één kleur verandert van tint en overgaat in een ander kleur... Als je naar een bos kijkt, dan zie je honderden tinten van groen, kijk je naar een tekening van een kind, dan is dat bos uniform eenkleurig groen, en plots zie je hoe plat het papier is... Hoe doods...

En toch zijn we hele dagen bezig met die verarming... Hoeveel Vlaamse woorden zijn al verdwenen onder druk van het geschreven noordNederlandse woord ? Toen ik nog schoolliep, gebruikten wij het prismawoordenboekje, en er werd ons aangeraden de woorden met de vermelding (zn) te vermijden, als zijnde geen nederlands... die zn was de afkorting van zuidnederlands, lees Vlaams... Nu is dat gelukkig niet meer zo, nu heeft men zelfs het Surinaamse nederlands toegevoegd aan de dikke Vandaal... Maar nog steeds staat daar het vermaledijde (zn) naast bepaalde woorden, en nu wellicht ook (sur)?

Van Nederlandse lezers van mijn blog hoor ik dat zij genieten van mijn taalgebruik, precies omdat het Vlaams is... Dat wij niet hetzelfde ervaren bij het lezen van een Nederlands boek of blog, komt omdat wij dit hoognederlands ingestampt kregen als dé Nederlandse taal... Het ABN was een van Vlaams gezuiverde taal...

Nu gelukkig niet meer, of veel minder. Door radio en tv , door boeken en tijdschriften, door blogs en chatting, groeien onze talen steeds dichter naar elkaar, en in plaats van het stijve van het Nederlands of het barokke van het Vlaams te hekelen, genieten wij van de rijkdom die deze toch zo minieme verschillen ons bieden.

Taal is heerlijk... laat er ons asjeblief een beetje zorg van dragen... Laten wij niet tenonder gaan aan smstaaltjes, die al het smeuïge, al de crème uit de taal weghalen, en alleen een skelet overlaten... Geniet van een Gezelle, van een Annie M G Schmidt, van een Jacques Perk en een Rodenbach... Geniet van de taalvirtuozen, die met klanken schilderen !

Wees blij, wees dankbaar dat wij kunnen putten uit onvermoede bronnen, uit de inbreng van uit het Jiddisch, het Duits, het Frans, het engels en alle talen van wie wij leentjebuur speelden... En wees er fier op dat ook onze taal zorgde voor heel wat woorden die in andere talen zijn doorgesijpeld... Ons oervlaamse mannekijn werd een mannequin, en onze borstrok zijn samen met heel wat scheepstermen niet alleen in het Russisch, maar in heel wat talen overgenomen... Taal leeft, moet leven !
Maar laat kleine taalgroepjes niet zomaar verdwijnen... Laat je kleurenpalet niet onvolkomen worden.

Vanmorgen verwachtte ik een kale linde te zien te krijgen, na de felle wind van deze nacht... (Ik moest voor het eerst het raam van de slaapkamer dichtdoen!) maar de linde staat er nog, weliswaar wat luchtiger gekleed, maar nog steeds in blad. Het groen is bijna volledig weg, en is overgegaan in zachtgeel...Het contast met het donkere groen van de camelia er onder is nog veel intenser geworden dan voorheen. Het veld ligt er verzopen bij, en het zijn alleen kraaien die in de modder zitten te foerageren.

Tot de volgende ?

Oh ja, mocht je dinsdag geen blog te zien krijgen, schrik niet, het zal gewoon een heel drukke dag worden...eerst de eeuwige vlam gaan aanwakkeren, en dan is het, feestdag of niet: hobbyclub !