Geloof, geen opium voor het volk ?

Image via Wikipedia

Ik las toevallig in een wachtzaal een artikel, een wetenschappelijk artikel over Geloof...
Men vermoed dat geloof pas sterk is ontwikkeld op het ogenblik dat de mensen in grotere verbanden bijeen zijn gaan leven, in steden of in stamverband.
De reden is dat men op dat moment niet meer alleen te maken heeft met het verdedigen van het individu, maar ook met de gemeenschap en van het individu als lid van die gemeenschap. Men heeft hele onderzoeken gedaan naar maatschappijregels, en het is gebleken dat godsdiensten een veel langer leven zijn beschoren, dan andere maatschappijvormen. Dat komt vooral door de bijkomende regels, want in beide zijn de basisregels veelal gelijklopend, maar bij godsdiensten komt daar nog een element van buitenaf bij. Een soort supervisor die boven alle partijen staat.
In de oer-godsdiensten ging het veelal over offeren aan een God om gunsten te verkrijgen, maar in de "nieuwere" godsdiensten is daar een element bij gekomen, de belofte op een eeuwig leven na dit leven.
Deze motivatie is blijkbaar veel sterker dan het halen van een onmiddellijk voordeel door het brengen van offers aan een Godheid (immers, krijgt men het niet kan men bij een andere God gaan offeren, en kiest men derhalve voor een andere groep, een andere stad, een andere gemeenschap).
Het lijkt ook duidelijk dat het hebben van veel rituelen en veel voorschriften en leefregels de godsdienst sterker maken.
Dat komt omdat je bij het volgen van die rituelen en het houden van de voorschriften, je zelf toont als medelid van dezelfde groep, dezelfde gemeenschap. Bovendien heeft dit als gevolg dat je niet alleen herkent wordt, maar dat je ook als betrouwbaar, ven het zelfde gedacht ervaren wordt.

Ik maak hierbij de bedenking dat het milderen van allerlei voorschriften en rituele gebruiken bij de kristelijke kerken in plaats van een revival een verdere aftakeling heeft ingeluid. En zou het sukses van de Islam niets te maken hebben met de vele zeer uiterlijke en zichtbare rituelen? Ik denk dat er iets in zit: ik herinner me dat bij kloosterorden, de strengste orden met de meeste en de meest strikte voorschriften er beter voorstaan in deze crisis van het kristelijke geloof, dan de andere kloosterordes. Dat kan geen toeval zijn.

Maar uit die studie blijkt dus wel degelijk dat godsdienst een goed ding is, goed voor de gemeenschapszin, goed voor het voortbestaan als groep.

Godsdienst is dus een stukje van the survival of the fittest... een vorm van behoud van de soort.

... en net zoals ik zelf hier enige blogs geleden poneerde, plaatsen zij godsdienst in het vakje van de onkunde, het gebrek aan kennis, de onmacht van het individu. Alles wat wij niet rationeel kunnen verklaren, kan verklaard worden door een God.

Heel de uitleg lijkt mij plausibel. Ik kan er mij volkomen in terug vinden, en het neemt niets af van mijn erkenning van een God. Het bevestigt ook mijn opmerkingen van "vroeger, was het beter, toen we nog in het gareel van de parochiegemeenschap werden getoomd".

Ik zou zelfs verder willen gaan! Als wij de afbrokkelende gemeenschapgeest weer willen opkalfateren, dan moeten wij weer opteren voor een sterkere uitbouw van de rituelen, voor een sterkere veruiterlijking van het cement van de godsdienst.

Als we de zaak zo bekijken, dan komt de kwestie van de hoofddoeken in een heel ander daglicht te staan!

Mijn uitstappen in de wereld beperken zich grotendeels tot wekelijkse bezoekjes aan de rommelmarkten. Dat is een plaats waar je heel veel van die moslims ziet lopen (Wellicht omwille van hun financiële status?). Maar als je eventjes nadenkt, dan is het voor hen heel eenvoudig om hun geloofsgenoten te herkennen en er aansluiting bij te zoeken. De groepsvorming die wij zo sterk afkeuren bij hen, is voor een groot deel te danken aan de uiterlijke rituelen, en is voor hen meteen ook een duidelijk teken van "die zijn betrouwbaar, die horen bij ons"...

Vroeger had je dat effect ook bij het verlaten van de parochiekerk, na de zondagsmis. Een gevoel van verbondenheid, van horen bij.

Dat gevoel vind je nu nog terug bij kleinere geloofsgemeenschappen, die zich moeten weren binnen een veel grotere groep anderen. Daar vind je ook een veel sterker geloof, dat ons soms de indruk geeft van minder sociaal zijn. Eigenlijk is het dus veeleer omgekeerd, ze zijn veel sterker sociaal gebonden, maar dan in hun groep, in hun geloof.

Maar het besluit moge duidelijk zijn, godsdienst is dus een goed ding voor de mensheid, en helemaal geen opium voor het volk. Het is in tegendeel een zeer natuurlijke vorm van leven binnen grotere groepen.

In het artikel vermijd men daar conclusies aan te verbinden in de zin van "Bestaat God of bestaat hij niet?", omdat het voor het artikel, voor het onderzoek ook niets toe doet. Wel heeft men gedegen onderzoek gedaan naar de menselijke reacties tegenover een "hogere macht". In een geval heeft men een groep (ongemerkt) in tweeën gedeeld, bij de ene groep vertelde men dat in een bepaald lokaal al diverse malen een geest was opgemerkt. Aan de andere groep vertelde men niets. Dan liet men die mensen individueel het lokaal betreden. In het lokaal lag in een hoek geld. Men stelde vast dat in de groep die geloofde of dacht dat het wel zou kunnen zijn dat er een geest in het lokaal zat, het aantal mensen die het geld meenam vele malen kleiner was, dan in de groep die niet van de geest afwist. Dat is maar een voorbeeld van testen die men nam.

Wetenschappelijk moesten zij in dat onderzoek dan ook geen antwoord geven op het al dan niet bestaan van een God. Het is genoeg dat het godsbesef blijkbaar een gunstige invloed heeft op de mens als dusdanig.

Voor mij heeft dit artikel misschien iets meer bodem, dan voor nietgelovigen. Maar het moge duidelijk zijn dat geloof dus een positief iets is voor de gemeenschap. Waarvan akte.

Héhé, ik ben dus goed bezig met mijn verwondering. Met de erkenning van mijn onmacht en onkunde, het maakt mij op zijn minst een betere burger, of het verhoogt althans de kans daarop. Het zou nog veel beter zijn mocht ik ook tot een groep van gelovigen behoren...maar net dat ben ik door het leven kwijt gespeeld. Ik, voor mij, is God veel te groot om zich individueel met ons nietige mensjes kleine stofjes in een enorm heelal bezig te houden... Mocht het andersom zijn, dan zou ik het verlies van mijn zoon, het hebben van chronische pijn nooit meer kunnen aanvaarden. Ik kon dat alleen door God, mijn God op een veel hoger échelon te plaatsen dan de kerken doen.

Kijk, het is aan het regenen. De natuur slurpt met grote teugen het zo noodzakelijke vocht op. Misschien wordt nu het gras weer groen, ook al is het al laat in het seizoen. Krijgen we weer iets geks, bladeren die vallen op een herkiemende ondergrond.

Zou dat niet weer wonder zijn?

tot de volgende ?