Zoals ieder jaar sinds enkele jaren.
Mocht je nog niets hebben om je zondag door te brengen, ik kan het je aanraden!
Stichting Levend Erfgoed houdt zich bezig met het behoud en in stand houden van alle huisdieren van het eigen land. Dat gaat van duiven over kippen, konijnen, honden, geiten, schapen, koeien, naar paarden, en misschien vergeet ik nog wel enkele soorten...
Dit jaar is de SLE ook gastheer voor de Europese federatie voor het Levend Erfgoed, wat dat zal meebrengen weet ik niet, we zien wel.
Wellicht heeft ieder Europees (en ook daarbuiten) land wel een stichting Levend Erfgoed, hoe die daar ook mogen heten.
Eigenlijk is het geen gemakkelijke opdracht, het in stand houden van die oude rassen. Er zit iets in dat niet helemaal is zoals het ooit was. Neem nu de Luikse Bassette, een mooi en heel Belgische halfkriel (kip)... Op een bepaald ogenblik hebben enkele liefhebbers het initiatief genomen om uit de kippen die je in de streek overal zag lopen, en die min of meer een uniform type vertoonden, bijeen te brengen, daar uit te kweken, het type conform te maken en dan vast te stellen aan welke normen de Luikse Bassette moet voldoen om een echte Luikse Bassette te zijn...En daar knelt voor mij al een beetje het schoentje!
Oorspronkelijk was er dus alleen een kip die min of meer een vast type vertoonde, en niet een zuiver en vastgelegd ras, die zoveel moet wegen, zo groot moet zijn en dat model en kleur moet hebben... Nee, de boeren van toen zullen gewoon geselecteerd hebben op basis van de leg, en de boerin misschien ook op de schoonheid van de haan, wie weet...Maar vooral de leg zal hen geïnteresseerd hebben, en misschien in tweede instantie de slachtrijpheid en de hoeveelheid vlees, alhoewel dat bij de Bassette duidelijk bijzaak was.
Een boer die hoorde dat zijn buur merkelijk meer eieren had per kip, zal wel enkele van die eieren gekocht of gekregen hebben om te laten uitbroeden door zijn kippen, om zo het ras te verbeteren. Ook het (bij)geloof zal er wel een rol in gespeeld hebben, had iemand toevallig meer eieren van zijn kudde zwarte kippen dan zijn buur met witte, dan zal men die zwarte interessanter en lonender gevonden hebben, alhoewel de kleur er eigenlijk niets aan doet, wel de aanleg tot leg.
Maar er was dus geen sprake van een "zuiver" ras, hoogstens van een min of meer gelijk type in een bepaalde streek.
Als een boer naar de jaarmarkt ging, en daar hoorde van een soort kippen uit een andere streek, die merkelijk meer legden, dan zal hij wel enkele van die kippen meegebracht hebben, en dat ras zal zich vermengd hebben met wat op zijn erf rondscharrelde...in de hoop dat de algemene legcapaciteit daarbij omhoog ging... Was dat zo, dan zal dat nieuwe mengras al vlug uitgedijd zijn bij de boeren in de omtrek, en kregen we een lichtjes gewijzigd type... Met andere woorden, het ras was geen echt vast iets, het was een levend en beïnvloedbaar gegeven.
Maar op een gegeven moment legden dus een aantal liefhebbers dat type dan wel vast, tot een onwrikbaar iets. Dat was dan wel een soort gemiddelde kip van het type Bassette op dat moment, maar ergens verloor men het "groei"vermogen, het type werd voor eeuwig en altijd vastgesteld, en er mag en kan niet meer aan getornd worden.
Het voordeel is dat men de zuivere genen van toen heeft bewaard.
Het nadeel is dat men nu niet meer gewoon kippen houdt, en bij bij de buur enkele eieren vraagt om het ras wat nieuw bloed te geven, maar dat men hoogstens via een club bij een andere liefhebber een kip of een haan van een andere bloedlijn neemt, maar dan alleen als die ook behoort tot het zuivere type.
Met ander woorden, we stellen vast dat de selectie nu gebeurt op basis van het postuur, de kleur en de tekening van de kip, en niet meer van zijn capaciteiten. De beste kip is deze welke best aan de ideale Bassette voldoet, en niet meer de kip die het best legt...
We stellen dan ook vast dat bv de Brakel, die gekend was tot in Engeland als de Everydaylayer, en een zeer goed leg had, bij een controle helemaal niet meer beschikt over een goede leg. De Brakel is nu alleen een mooie kip, die er loopt om mooi te wezen.
Met andere woorden, het zijn bijna tot museumstukken verworden rassen geworden!
Hoogtijd dat er kwekers opstaan, die wel bij het juiste type en kleur blijven, maar die weer gaan selecteren op de leg ! Zodat die mooie kippen niet alleen mooi lopen te zijn, maar ook weer voldoen aan een behoefte.
Als je nu kijkt bij de doorsnee mens die kippen houdt, dan zie je daar die bruine hybridekippen lopen, helemaal geen mooie kippen, maar echte legmachines, die bijna dagelijks hun ei deponeren in het nest. Het is alleen nog een echte liefhebber die in zijn tuin niet van die bruine ondingen laat lopen, maar er een toompje echte mooie raskippen houdt. Je moet wel liefhebber zijn, want voor de eieren moet je het niet doen!
Mochten we weer, terwijl we het ras zuiver houden, meer oog hebben voor de nutscapaciteiten dan voor het uitzicht van de eigen rassen, dan zouden we veel makkelijker de liefhebber kunnen overtuigen om weer een mooie kip te houden, van het ras dat thuishoort in zijn eigen streek... en zouden we makkelijker de strijd winnen tegen die bruine legmachientjes.
Nu blijven we ergens sukkelen met rassen die niet voldoende in aantal zijn om zeker te zijn van het behoud.
En toch heeft het niet alleen esthetisch belang om onze eigen rassen te promoten. Het is ondertussen al meer dan eens bewezen dat die oude rassen som beschikken over heel nuttige genen, die bijvoorbeeld veel resistenter zijn tegen bepaalde ziekten, waardoor er minder antibiotica moeten gebruikt worden... Het behoud van die rassen is dus wel degelijk belangrijk, ook buiten het aspect van het mooie en van het nostalgische!
Ik ben dan ook van mening dat we onze inspanningen voor het behoud van die oude rassen ergens moeten durven losscheuren van de clubs die nu "schoonheidswedstrijden" houden voor raskippen. Niet dat dit minderwaardig is, maar hun doel is niet helemaal hetzelfde van het doel van de Stichting Levend Erfgoed !
We moeten niet meer, zoals de boer vroeger, andere rassen gaan inbrengen in onze oude rassen (meer zelfs, dat moeten we ten alle prijze verhinderen!), maar we moeten onze eerste selectie maken op basis van het nut van die kippen, het nut waardoor ze oorspronkelijk zijn ontstaan! Dat nu kan op twee of meer vlakken liggen, zoals bij de Westvlaamse Rode koeien, die én melkkoe én vleeskoe waren, of kunnen op een doel gericht zijn, zoals de leg bij de Brakel en de Bassette.
De schoonheid naar het ideaalbeeld van het type is dus niet het belangrijkste doel, het type met zijn nut, dat is het ideaal!
Hoog tijd dat we dat meer en meer gaan promoten! Zodat we weer echte mooie en nuttige dieren hebben, die niet behoren tot de museumstukken, maar die gekend zijn mede om hun nut!
tot de volgende ?
(op de foto: de goudbrakel)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten