Mijn catechismus

Ergens, maar ik vind hem niet, moet hier nog een echte oude catechismus rondzwerven... Of heb ik hem ooit eens aan iemand cadeau gedaan? Of uitgeleend ? Ik weet het niet meer.
Mocht ik het echt willen hebben, dan vind ik er wel weer ene op een of andere rommelmarkt, want daar zie je zo'n dingen nog wel eens.
Er zijn hier nog zo'n dingen uit mijn jeugd, die hier of daar in die massa boeken verscholen zijn... Mijn Cantus-boek van in mijn studententijd (Ik weet zeker dat hij nog steeds ruikt naar verschaald bier en sigarettenrook), en mijn zangboek van de Chiro... En wellicht nog veel meer van die dingen...
Want ik hoor bij die mensen die moeilijk afscheid kunnen nemen van het verleden.
Het verleden, dat is een stukje van mezelf, en geef toe, een mens is niet zo maar bereid een vingerkootje of een oorlelletje af te snijden en weg te doen... Dus kan ik dat ook niet zo maar met mijn verleden. Niet al die dingen zijn onverdeeld goede herinneringen, er zijn ook dingen bij die me pijnlijk herinneren aan nederlagen en verdriet... Toch maken zij ook deel uit van mezelf. Net zoals dat litteken van een grote zweer op mijn been, of dat litteken van een operatie...
Dingen die in jezelf zijn gegrift

"Waar is God ?" "God is overal, in de hemel, in de hel en op alle plaatsen"... De meesten van mijn generatie herinneren zich deze zinnen uit de catechismus, zaken die wij van buiten moesten leren, en waar men ons overvroeg om te controleren of ze wel kei- en keihard in ons geheugen waren gegrift, Om er nooit meer uit te kunnen gewist worden.
Maar soms veranderd men één en ander aan de interpretatie van het geloof, en waar de hel vroeger een eeuwig brandend vuur was, veranderde dat in een afwezigheid van God. De straf zou er in bestaan God, het Licht te moeten missen... Waar is God ? in de hemel, in de hel... ???
Die catechismus leek plots een bron van twijfel geworden.

Ach, de grootste fout is wel, dat men kerk en religie verwart... Maar dat is ook een beetje logisch: in onze kindertijd, de tijd van die catechismus, lag alles vast in een rotsvaste ceremonie... Geen letter, geen punt of komma kon worden gewijzigd. Alles lag vast in Kerkelijke Voorschriften (allemaal met hoofdletters)... En voor ons, gewone mensjes, was heel die ritus het geloof. Alles was één begrip. En dan kwam het concilie, en plots wijzigde men een heleboel van die vertrouwde, in ons hart vastgenagelde dingen. We mochten plots die gewijde hostie in ons handen nemen, de mis werd plots in het Nederlands en dus begrijpbaar en nog een heleboel meer. Priesters waren niet meer de zwartrokken, maar verschenen in gewone mensenkleren, in het begin nog wel met een romeinse kol, maar alras met hooguit nog een kruisje op de vest gespeld... Een kruisje dat steeds kleiner en kleiner werd. Onze pastoor draagt het kruisje nu als een hippie in zijn oor als piercing...

Eigenlijk was het een teruggrijpen naar de basis, naar de grond van het geloof... Maar voor de meesten van ons hing dit allemaal ritus en basis aan elkaar vast. Heel dat symbolische van kledij, gezangen, gebeden en voorschriften, dat was het reglement... dat was het geloof... en plots ontkleedde men heel het bouwwerk... Het met stuc versierde en beschilderde plafond ging er uit, de mooie prenten op de glasramen gingen er uit, de krullewietjes in het bouwwerk, alles er uit, tot op de grond, tot op het fundament, tot op de hoeksteen... en daar zette men dan een heel simpel, klein, nederig bouwwerk in de plaats. Terug gebracht tot de essentie.

Een gebed maakte geen omwegen meer naar het latijn, nee, in je eigen moerstaal gewoon recht uit. De bijbel werd voor de zoveelste keer vertaald, nu in de "volkstaal", de taal die we spreken, dagdagelijks. En laatst hoorde ik dat hij nog maar eens vertaald is in de taal van de jeugd, nog maar eens in een poging dichter bij de mens te komen.

We hebben geen oorspronkelijk boek meer, de oudste zijn ook al afschriften van... Maar soms vraag ik mij af, hoe zou het werkelijk gezegd zijn geweest ?
Zeker in de taal van toen, voor de mensen van toen.
En wellicht met omschrijvingen die ons nu niets meer zeggen.
Zeker niet als een volk uit het Noorden tegenover de tekst die ooit werd uitgesproken voor die mensen van daar van toen. Water is voor hen iets heel anders dan voor ons, die gewoon aan het kraantje draaien. De symbool van het water is daardoor ook al anders...

Kortom, de teksten moeten we wel omzetten naar onze taal... Maar de vraag blijft: doen we dat wel goed ? Doen we dat wel in de juiste geest?
En als we houden aan de basistekst (hebben we niet eens !), lopen we dan niet verkeerd omdat de dingen in onze wereld iets heel anders zeggen dan de dingen van toen van daar?

Eén ding is duidelijk, het is veel makkelijker om je vast te pinnen aan de letter, of je vast te pinnen aan de ritus, dan wel te zoeken naar de geest, naar de bedoeling van de woorden.
Wellicht is de oudste tekst die we bezitten al een geredigeerde tekst, een tekst die vertaald is in de taal van dat moment, en is het zo dat, als wij het interpreteren als een tekst uit de tijd waarin het gesproken werd, dat eigenlijk een fout van bij de aanvang...

Religie moet volgens mij dan ook een voortdurend herinterpreteren zijn, tot we alleen nog de kern overhouden, en die kern is heel simpel... Bemin je evenmens als jezelf en God bovenal. En eigenlijk kun je die boodschap terugvinden in bijna elke religie, als je ze ontdoet van al de mist van ritus en woordkramerij...

En het blijft een waarheid, ook voor niet gelovigen, want zelfs als je je beperkt tot het beminnen van je naaste, dan ben je sowieso een goed mens. En daar gaat het over.
Als je vanuit je overtuiging de gedachten van een Boeddha er over heen laat gaan, dan zie je dat heel duidelijk.

Of dacht je dat God wakker lag over de manier waarop je hem al dan niet aanspreekt ? Ja, hoe zou het dan moeten klinken ? God ? Dieu ? Allah? Jehovah ? Jahweh ? Gott ? of hoe ???
Daar lig ik zelfs niet van wakker, Hij dus zeker niet.

tot de volgende ?