 |
| Nederlands: Juliana begrafenis, eigen foto (c) Looi (Photo credit: Wikipedia) |
Ik hoop dat het voor dit jaar gedaan is met overlijdens in de groep van vrienden en kennissen... Het is genoeg geweest. Als ik goed heb geteld zit ik nu aan twaalf. Je begint het gevoel te krijgen dat er ergens iemand zit die alles en iedereen om je heen wil weg hebben...
Een klein detail, je weet dat ik vrijdag naar de begrafenis ben geweest van een dame van 97, welnu, Jeanette is de dochter ... Daar zijn er dus twee overlijdens in 14 dagen tijd. Ook die mensen zullen wellicht het gevoel hebben dat men de familie viseert.
Natuurlijk is dat niet zo, het is toeval, maar niettemin, het gevoel is er wel in zo'n omstandigheden.
Er is voor Jeanette misschien één troost (nu ja...), ze is heel kort na de vaststelling van kanker, éénmaal bestraald, en heel kort nadien is ze in coma gegaan en niet meer wakker geworden... Ze heeft dus niet zo lang afgezien... Maar dat is een flauwe troost, voor haar en voor de familie die achterblijft.
Maar ja, bij de dood grijpt een mens naar een strohalmpje om zich zelf te troosten. Alles wat het verdriet ook maar een zweempje van troost kan bieden, wordt aangegrepen.
Het gemis, de onmacht, het plots verliezen, het eindeloze... het maakt allemaal deel uit van het pakket dat het verlies uitmaakt. Dat maakt het zo moeilijk om het achter je te laten. Verdriet is een complex gebeuren. Staan er in je huis 100 voorwerpen, dan lijkt het of die alle 100 herinneringen toeschreeuwen. Alles en nog wat lijkt verbonden met de dode. Dat zag ze zo graag, dat heeft ze nog gekregen van. Daar heeft ze altijd zorg voor gedragen, daar staat ze mooi op, daar...
Het helpt je niet om die voorwerpen weg te stoppen, want dan lijkt die lege plaats je toe te schreeuwen.
Vroeger moet het nog erger geweest zijn, toen was er een soort cultus van de dood. Je moest je verdriet niet alleen inwendig doorstaan, nee je moest het uitwendig manifesteren ! Zes weken in het zwart gekleed lopen, geen radio (TV was er nog niet), de mannen een rouwbandje om de arm...
Heel de wereld moest je verdriet zien, en jij zelf werd er telkens weer aan herinnerd, door dat zwart, door de blikken van de anderen, door hun blijken van medeleven...
Nu is dat zwart er (meestal) niet meer bij, mag de radio wel spelen, mag je wel TV kijken... Mag je je zinnen verzetten, pogen het verdriet te ontlopen.
Ook de lijkdiensten, of het nu een kerkelijke of een burgerlijke dienst betreft, zijn veel meer gericht op troost. Zelfs in de dienst speelt er muziek (veelal wat de overledene graag hoorde), en de woorden zijn woorden van troost en van hoop. In mijn herinnering was er vroeger wel sprake van de hoop, maar veel troost werd er niet gegeven, wij moesten beseffen, weten, zeker zijn dat er na de dood het eeuwige leven was. Wie twijfelde was een sukkel.
Nu aanvaard men de twijfel, en biedt troost mede in het pakket aan.
Ergens vind ik dat de burgerlijke dienst een voordeel heeft, het gedenkprentje wordt slechts gegeven na de dienst, zodat iedereen blijft, en je niet achter in de kerk telkens weer de deur hoort van hen die na de offerande de kerk verlaten en buiten luidop staan te babbelen... In Limburg is het bij de kerkdienst ook zo, daar is de offerande pas na de dienst. Ik vind dat goed.
Begrafenissen...
Misschien moet ik er me mee verzoenen, dat, hoe ouder men wordt, hoe meer van je vrienden en kennissen er ontvallen...
Misschien is het allemaal een normaal deel van het leven
Hoort het bij het "geluk" lang te mogen leven
Nog een jaar en ik ben al 10 jaar ouder dan ons vader mocht worden.
Misschien moet ik ook de dag leren beginnen met een dankgebed dat ik er nog ben... Ons moeder zaliger deed dat
Maar ik voel me nog niet oud, jij wel ?
tot de volgende ?
1 opmerking:
Begrafenissen zijn zeker inherent aan ouder worden. Ik wens je sterkte toe bij de verwerking ervan Toon. En mooi dat je toch een dankgebed in de ellende overweegt!
Hoe is het met je rugpijn, gaat dat inmiddels wat beter?
Gr. voor jou en Anny,
Henk
Een reactie posten