Moeder aan de haard...

Image via Wikipedia

Op een of andere manier heb ik gans mijn bestaan met een verkeerd idee over het moederschap rondgelopen...
Gek, want ergens moest ik geweten hebben dat ik verkeerd was, maar ik heb nooit de link gelegd tussen de ervaring en het geleerde.
Ik ben opgevoed in een tijd waar praktisch alle vrouwen, moeder aan de haard waren. Bijna alle vrouwen vulden hun dag met huishoudelijke taken, met was en plas, met naaien en kousen stoppen, met kuisen en eten bereiden...en het grootbrengen van hun kinderen.
Voor mij was het normale beeld dan ook: moeders horen thuis, horen voor de kinderen te zorgen. En ik weet een heleboel van wat er nu soms lijkt scheef te lopen met de jeugd, aan het feit dat de kinderen niet meer echt een thuis hebben...
Ik ben verkeerd.
Ik ben gruwelijk verkeerd.
En ik wist het, maar ik besefte het niet.
Ik weet, dat klinkt bizar, maar toch is het zo. We hebben allemaal in de school geleerd over de vrouwen- en kinderarbeid in de negentiende eeuw, we hebben hele oude foto's en schilderijen en tekeningen daarover bekeken in onze leerboeken Geschiedenis, en nog heb ik niet beseft dat de vrouwen, ook met kinderen, aan het werk waren. Dat er helemaal geen moeders aan de haard waren, met uitzondering van de rijken. En in hoever die dan "moeder" waren, is nog maar zeer de vraag, want daar werden de kinderen dan opgevangen door een min, een nanny, een gouvernante, een kindermeisje of hoe je het al maar wilt benoemen... De echte moeder was immers "Mevrouw", en die maakten hun handen niet vuil...
En als ik lees in de Geschiedenis van de kleine man, dan heb ik het geluk gehad om zowat in de enige generatie op te groeien, waar moeder werkelijk moeder kon zijn en aan de haard bleef... Want sinds zo'n vijftig, zestig jaar is die situatie weer veranderd, en is de vrouw terug opgenomen in het arbeidscircuit... Met één groot verschil ten opzichte van vroeger...
Heel de geschiedenis door moest de vrouw mee gaan werken, om te kunnen overleven, letterlijk. De gemiddelde levensduur was 30 à 40 jaar en dat laatste in de "goede" tijden...
De situatie van de gewone mensen is pas echt beginnen verbeteren tussen de twee wereldoorlogen in, en met een enorme stap voorwaarts na de tweede wereldoorlog. Je zag de levensduur enorm toenemen, de mensen werden tot zo'n 15 centimeter gemiddeld groter dan toen... Door betere voeding en betere hygiëne...
Sinds 1950 à 1960 is de vrouw weer in de tewerkstelling gelokt, nu niet meer om te overleven, maar aangelokt door de steeds stijgende welstand, en door een verandering van de levensstijl is dat tweede inkomen in het gezin eigenlijk weer onmisbaar geworden, niet echt om te overleven, maar om comfortabel te leven.
Toch is er wellicht een en ander veranderd aan de nestwarmte van het kind... Eerst en vooral kan het kind nu veel langer kind zijn dan vroeger, want toen waren ze vanaf de leeftijd van zo'n 8 jaar al tewerksgesteld, nu gaan ze school tot minstens 18...
Bovendien waren er in die tijd geen crèches of kinderopvang, zodat wellicht die taak werd toevertrouwd aan de oma's, die het werk in de fabriek of op de boerderij niet meer aankonden.

Het is nu duidelijk beter, ook voor de "nestwarmte" dan toen, maar ik ben er toch nog steeds van overtuigd dat ik, en mijn generatiegenoten het geluk hebben gekend in het warmste nest van heel de geschiedenis te hebben gewoond. Het is duidelijk dat er niets boven Moeder gaat, om de kinderen op te vangen en op te voeden. De warmte van een moeder is heel wat beter dan de beste crèche, dan de liefste oma...

Anny is thuisgebleven om onze kinderen op te kweken, maar dan al behoorde zij stilaan tot een minderheid, want dan was de tewerkstelling van de vrouwen al bijna algemeen geworden. Wij zijn nooit in staat geweest om jaarlijks op reis te gaan en zo, maar zie, ons huis was zowat de zoeten inval voor alle leeftijdsgenootjes van onze kinderen uit gans de buurt. Ik kwam soms thuis van mijn werk, en vond hier een hele kudde kinderen en hoorde hen tot buiten toe lachen en spelen en ravotten... Ik weet dat mijn kinderen dan ook genoten hebben van een echt warm nest. Ik ben daar blij over.

Maar geschiedkundig zijn wij en mijn kinderen buitenbeentjes, hebben wij een onvoorstelbaar iets gekend, namelijk moeder aan de haard...

En in plaats van te stellen dat dit de normale formule is, moet ik, met leedwezen, vast stellen dat het net omgekeerd is. Jammer, want ik jon het iedereen, dat warme nest, bij moeder.

tot de volgende ?