Klagen...

Als ik naar de palliatieve afdeling stap, moet ik door een lange gang met ziekenkamers...

Heel wat kamerdeuren staan open, wellicht door dat goede weer en de warmte ? Veelal is het bezoekuur (In de palliatieve kun je altijd binnen), en dan hoor je - willen of niet - wel eens wat van de gesprekken in die kamers.

Wat je meest hoort is klagen...

Inwendig schud ik dan mijn hoofd.
Anny klaagt niet, en ze ligt bewust op de dood te wachten.

In die ziekenkamers liggen de meesten (god zij dank) te wachten op hun genezing.  Dat ze pijn hebben zal wel juist zijn, en ik zag er al minstens twee met afgezette ledematen, wat ook niet leuk is... Maar toch vergelijk je...

Zelfs toen Anny zo verschrikkelijk veel pijn had door de chemo, klaagde ze niet. Je hoorde haar alleen als ze iets moest doen, waarbij ze de pijnlijke zones gebruikte... Als ze iets dronk, dan deed haar mond vol aften zo veel pijn dat je haar gezicht zag vertrekken, en na het pijnlijke slikken hoorde je soms, heel zachtjes, "'t Doet zo'n zeer !"... En toen ze plots de diarree kreeg, en ze haar moesten afwassen, en daarbij onvermijdelijk ook haar gat moesten afwassen, toen hoorde ik haar zachtjes een haast jankend geluid maken... De verpleegsters hadden medelijden en deden alles om het haar zo comfortabel mogelijk te maken...

Maar als ze vroegen "Heb je pijn ?", dan was het antwoord eerst "nee...", en dan na wat aandringen, "Mijn mond..."

Ik weet uit ondervinding (na meer dan 50 jaar gehuwd ken je elkaar door en door), dat het héél erg moet zijn voor Anny klaagt...

Toch vel ik geen oordeel over die zieken in de lange gang...
Pijn is een strikt individuele ervaring. De pijngrens ligt voor iedereen anders. En dan nog moet je daarbij rekening houden met het karakter van het individu...

Ik las ooit een mailtje over een oude man die binnengebracht werd in het bejaardentehuis... Heel de tijd stoefte hij over hoe mooi alles was, het gebouw, de gang, de trappen, de lift... en nog voor hij aan zijn kamer was, was hij al bezig hoe mooi en geriefelijk zijn kamer was...  De verpleegster vroeg hem verbaasd hoe hij dat kon zeggen, zonder het gezien te hebben???  Hij antwoordde rustig: "Jonge dame, er zijn twee manieren om het leven te bekijken: je klaagt, bent nooit tevreden met wat je hebt, of je stelt voor jezelf vast dat je gelukkig bent en dat alles wat je hebt goed en mooi is... Als ik hier kom, en me vooraf voorspiegel dat het bejaardentehuis een soort gevangenis is, dan zal ik hier steeds ongelukkig en chagrijnig zijn. Als ik mezelf voorhou dat het hier goed is, alles echt goed is, dan ben ik hier gelukkig.

Dat is net of je je glas halfleeg ziet, of halfvol...

Wij hebben in ons leven heel wat meegemaakt, ook heel pijnlijke dingen...
Je kunt je gaan wentelen in het verdriet, of je kunt dat verdriet op de achtergrond duwen en genieten van wat er wel nog is...
Dat hebben wij steeds gedaan...
En we zijn steeds gelukkig geweest, ondanks alles.
En wie ons kent weet dat we heel erge dingen hebben meegemaakt.
Toch gelukkig zijn en gelukkig blijven...
Het is een bewuste keuze.

Pasgetrouwd konden we ons geen TV permitteren. We hebben dit nooit als een gemis ervaren. We hielden onszelf voor dat je dat niet nodig hebt om gelukkig te zijn... Pas toen ik een job kreeg waarbij ik heel veel avonden uithuizig was, heb ik gezegd dat we misschien beter een TV konden kopen, omdat Anny zoveel avonden "alleen" zou zijn. Dat "alleen" staat tussen haakjes, omdat de kinderen er al waren, maar die waren nog klein en zaten 's avonds al in bed...

Het is een manier om te leven. Tevreden zijn, en jezelf de tevredenheid voorhouden.

Dat is geluk.
... en geluk, dat kost geen geld.

Nu krimpt mijn ziel ineen van het verdriet omdat ik mijn Anny zie sterven, maar ik weet dat ook dat me niet zal mogen beletten om toch tevreden te zijn met wat dan rest... Klinkt dit eigenaardig ? Boeddha zei reeds dat je niet moet treuren over het verleden, want je kunt het niet veranderen, je moet je niet ongerust maken over de toekomst, want de toekomst komt toch... Leef in het nu, en maak van dat nu het beste wat er van te maken is... Ook al heb je pijn, heb je verdriet, maak er het beste van en "be Happy !"

Er is nog een heel goed punt aan die manier van leven ! Als je steeds loopt te klagen en te zagen, dan zie je dat de mensen je vermijden. Het is niet leuk om steeds te luisteren naar klachten! Ben je positief ingesteld, dan heb je veel makkelijker en veel vaker mensen om eens mee te babbelen...

Te, te, te warm...

Gisteren ben ik dus, zoals met haar besproken, niet op bezoek geweest bij Anny... Het is te warm om nog gezond te zijn.
Gek genoeg heb ik er deugd van gehad, van die dag "vacantie"... Niet dat ik ze niet heb gemist, niet dat ik toch op het punt stond om toch maar... Maar ik heb het niet gedaan, en ik heb het gevoel dat ik wat heb kunnen recupereren...dat ik een beetje minder moe ben...

Gisteren moest ik mijn plan trekken, Veerleke is enkele dagen op verlof. Vandaag kwam Els om een paar dingen te doen, waar ik moeite mee heb. (Onder meer eieren rapen bij de kippen... Die rotbeesten leggen niet in de legbak, maar in een voor mij onbereikbare hoek.)

Deze morgen zag ik dat de vijver onrustwekkend laag stond. De verdamping heeft heel wat water doen verdwijnen... Ik heb dus wat water bij gedaan, nadat ik eerst de keuken onder water had gezet. De verbinding in het oprolsysteem van de waterdarm, bleek los gekomen... Vlug de kraan dicht, en het euvel gezocht en opgelost...

Nu ja, verdamping in huis, is dat niet goed voor de afkoeling ?

Nadat Els was gekomen, ben ik, voor het eerst, de voormiddag op bezoek gegaan (nog steeds voor de warmte !)... En ik zou deze middag dan in het restaurant iets gaan eten. Nog eens aan de verpleegsters gevraagd waar het restaurant ergens was, en ik op zoek...

Moeilijk was het niet, en zodra ik het cafetaria zag, kon ik me wel voor de kop slaan !!!  Enkele jaren geleden, ben ik nog op onderzoek geweest in Ronse (toen ze vaststelden dat ik ouderdomsastma heb), en dan zijn we, na het doktersbezoek daar iets gaan eten... Ik herinnerde me daar niets van, en Anny dus ook niet.

Oud worden zeker ?

Anny zat bij mijn bezoek in de zetel. Dat is verfrissend, maar ze is zo klein, zo mager geworden, en daar zie je dat nog veel beter...

Het doet zeer haar zo te zien, maar ze houdt zich sterk, wellicht sterker dan ze zich eigenlijk voelt. Zo ken ik haar...
djudedju, dat doet zeer !

Warm !!!

Toen ik omstreeks 12 uur deze middag naar Ronse reed, was het op de thermometer van de auto 28 graden, en de ervaring leert me dat dit ding behoorlijk juist werkt...
De airco doet overuren, maar zo ken je de luxe van het rijden in een behoorlijke temperatuur.

En dan kom je in de kliniek, en daar ligt Anny, met nog een extra-deken op haar bed, de dekens opgetrokken tot aan haar kin...

Ik zweet van er naar te kijken alleen...

Morgen geven ze nog warmer en donderdag zou het gewoon heet worden...

Toen ik rond 16.30' uur naar huis reed, was het in de auto verschrikkelijk warm ! Vlug starten, en de airco zijn werk laten doen ! Voor de airco echter pak krijgt op de omgevingstemperatuur wijst mijn thermometer 39°... Dat is dus de temperatuur ergens onderin de wagen. Na een tijd rijden komt de temperatuur wat omlaag, en blijft staan op 34°... Warm ! Binnen in de wagen is het goed, de airco doet zijn werk, maar ik stel toch vast dat ook dit brandstof verbruikt... Niet zo erg veel, maar toch merkbaar !

Morgen ga ik me nog eens riskeren, maar ik denk dat ik overmorgen toch maar eens forfait zal geven... Ik moet zien dat ik zelf niet ziek wordt, dat zou betekenen dat ik een hele tijd niet kan gaan. Dus morgen een bezoek, maar wat korter...

En nu maar zorgen dat we genoeg drinken !

Alle rolluiken naar beneden en boven en beneden zorgen voor ventilatie om de temperatuur dragelijk te houden.
Vannacht de ramen niet openen, en dat eventueel pas heel vroeg in de morgen toch eens testen en kijken of de buitentemperatuur lager is dan de temperatuur van binnen...

Erg dat we door het mooie weer verhinderd worden om bij Anny te zijn.
Haar toestand blijft ongeveer status quo, en ik hoop dat de slechte luchtkwaliteit ook voor haar niet belastend is. Ze drinkt gelukkig veel water.

Soms voelt het dagelijks op bezoek gaan aan als een last, maar als het uur waarop ik gewoonlijk ga daar is, dan kan ik mezelf niet inhouden. Je wilt er naar toe..
Na al die jaren lief en leed te delen, kun je niet zonder elkaar !

't Doet pijn !

de dagen rijgen zich aaneen...

Eigenlijk is er geen "nieuws" te melden, alles gaat verder zijn gangetje, heel stilletjes de berg af.

Regelmatige bezoekers laten me weten, dat ze weinig verandering zien. Ze hebben gelijk, als ze mensen ziet, dan is ze veel alerter dan anders, dan fleurt ze wat op, dan heeft ze iets om zich op te richten... Als ik daar alleen zit met haar, dan zie ik haar steeds vaker de ogen sluiten, niet echt slapen, wat rusten of wat innerlijk afzonderen, of gewoon steeds meer moe zijn ?

Ze heeft geen pijn, ze eet wat, ze drinkt veel water... Alles lijkt dus nog min of meer in orde.

En toch...
Ik kan het niet helpen, ze gaat stilletjes de berg af...
Als ik 's middags de kamer binnenga, dan vind ik haar steeds meer slapend...

Gisteren hoorde ik haar praten aan de telefoon, over de toekomst, net alsof ze binnenkort genezen naar huis mag...  een vlucht in een wensdroom? Of gewoon eens de ziekte kunnen vergeten?
Ik heb er niet op gereageerd, ze kan er maar eens deugd van hebben om nog eens - ook al is het in een wenswereld - ik gun het haar meer dan ik kan zeggen !
Maar mij doet het op een of andere manier pijn, het confronteert me met de feiten.
Waar zij gelukkig even weg is van dat dreigende, duwt het mij er des te harder in.

Gek.

De psyche van de mens is een gek ding.

en we keken verder naar de TV
Na de film eens terug zappen naar de koers en horen dat Van Aert zo lelijk gevallen is...
Jammer, ik zag hem graag vechten, hij lijkt wat op die oude vechtjassen van coureurs van toen... à la Briek Schotte en co...

Zondag is het 50 jaar geleden dat ze op de maan landden, dat Merckx de koers won en blijkbaar ook 50 jaar geleden was Woodstock daar... Ik herinnerde me niet dit dit ook in dat jaar was.  Bij mij kampen de landing op de maan en Merckx al jaren om de belangrijkste plaats in te nemen in mijn herinneringen... Woodstock neemt maar een heel klein plaatsje in, al zijn sommige van de vedetten van toen nog steeds bij mijn "grootsten"...

Ik moet nog ergens dat gazetje van de tour hebben liggen (van Het Volk)...

Maar wat zich nu afspeelt in mijn leven zal ongetwijfeld een veel grotere plaats innemen, het zal wellicht vechten zijn, om er niet aan vast te blijven hangen, om weer te leren leven... Gek dat ik daar al aan denk.
Wat ga ik doen met Samana (ziekenzorg) ? Ga ik weer actief een rol spelen ? Ga ik het kunnen opbrengen om weer Klaas te zijn bij Okra ?
Ik weet het niet...
Momenteel zeggen al die dingen me niets... Maar ik weet dat ik me niet mag opsluiten, me niet mag laten gaan, maar dat het moeilijk zal zijn... We waren altijd samen, ook daar...

djudedju

't Is niet eerlijk !

't smeult nog...

Ik zie haar steeds meer en meer de ogen sluiten...
"Heb je goed geslapen ?" "Ja, en jij ?"
Nog wat babbelen over wat er te eten was, bij haar en bij mij, een kop koffie halen, en dan komen de verpleegsters weer binnen...
Ze leggen haar weer wat beter, trekken de lakens recht en babbelen nog wat, allemaal heel luchtig en vrolijk... Een verpleegster gaat een nieuwe fles water halen, en begint plots bij het binnenkomen, te lachen. "dat hangt hier al zo lang, en ik had nog nooit gezien dat daar geschreven staat: "In het leven is het niet allemaal rozengeur en manneschijn..."
We lachen allemaal wat, al zie ik dat het Waalse verpleegstertje niet meteen snapt wat er aan de hand is. Ze spreekt perfect Nederlands, maar dergelijke taalfoutjes zijn niet zo makkelijk te snappen.
Ik moet soms ook grappige zinnen in het Frans twee tot drie keer lezen, en soms snap ik het nog niet. En als je iets dergelijks moet zoeken in een woordenboek, dan is het ook niet altijd te vinden, omdat het soms over een woord gaat dat totaal anders is geschreven, maar dezelfde klank heeft...

De TV staat te spelen en we kijken wat. Nu en dan kijk ik eens op zij, en nu en dan zie ik dat haar ogen gesloten zijn...

als ik een vergelijking mag maken, 't vuur smeult nog, maar nu en dan zie je een kooltje uitdoven of in as uiteen vallen...

Ik weet van bij de vaststelling van deze ziekte, dat het verschrikkelijk snel gaat, maar hoelang kan een lichaam dat aan?

Ik heb er geen idee van, je zit er bij en je kijkt er naar, en je wou dat je op zo'n moment de macht had om die ziekte in je knuisten te nemen en de kop af te wringen...

Maar het is niet zo maar te vatten
Zelfs met chemo kon men het niet.

Oh ja, ik moet nog een rechtzetting doen, chemo is geen alles-dodend vergift, het doodt de vlug-groeiende cellen en zou de andere cellen met rust laten... Maar of je dat nu weet of niet, het helpt ons niet.

We praten ook over de dood...
" Waar zit je parkeerkaart ?" "In mijn handtas..." Ik kijk en zie het zitten. Ik knik. "Ja, je moet dat dan opsturen hé !" Ik knik.

djudedju
Waar hebben we dat allemaal verdiend?

tevreden?

Ze ligt daar maar...
... te liggen.
Kijkend naar de TV, blij opkijkend als ik binnenkom, luisterend naar ieder "nieuwtje" dat ik kan vertellen.
"Wil je ook een kopje koffie ?"  "Wel ja... Ze (de verpleegsters) hebben mij ook al een kopje willen geven..."
Maar ze heeft liever dat ik dat doe, dat is anders, dat is met, voor elkaar.
Ik kan me niet ontdoen van de indruk dat ze stilletjes aan het uitdoven is, heel geleidelijk, haast onmerkbaar.
Gisteren zag ik hoeveel moeite ze had om het dientafeltje (op wieltjes) wat dichterbij te trekken.
Ik heb nog zo'n zaken opgemerkt, ze kan steeds minder aan.

Toch lijkt ze tevreden, ze heeft geen pijn (buiten nog steeds wat in de mond, en een soort chronisch tekort aan speeksel. Niet erg, maar ambetant om iets te eten.

We zoeken naar zaken die zacht en mals en geen bijkomend vocht vragen, maar dat is echt niet zo veel. In het begin at ze nu en dan een koekje, nu steeds minder.
Gisteren moest ik het laatste sneetje cake opeten dat Els voor haar had gebakken. Het was ondertussen droog geworden... Ik at het op, met wat koffie, omdat ik weet dat ze liever die doos leeg terug kan geven aan Bart en/of Els, wie er ook het eerst weer op bezoek komt.

Ik vraag haar of ze nog een kop koffie wil...nee. Wat water ? Cola ? nee...
Maar als iets later de verpleegster komt vraagt ze om een fles water.

"Die verpleegsters spreken van je als Toontje !" Ik grinnik, "Welke ?, die van Zwalm, of die mollige?" "Allemaal !"  "Raar hé ? Ik ben al heel mijn leven "Toontje", hoe groot en dik ik ook ben".

Ze knikt.

Morgen komt Veerle mee !
Ze knikt blij.
Wat heb je gegeten vandaag ? Ik vertel dat Veerle een stukje gebraad heeft gemaakt "à la façon" de Marie-Claire, een buurvrouw. Ze is het recept - door mijn vertellen - aan de buurvrouw gaan vragen. "
"Was het lekker ?" Ik knik, maar het was niet hetzelfde al van jou ! "Veerle maakt altijd wat meer saus dan jij."
Ik vraag wat zij gegeten heeft, en of het smaakte, en wat ze echt at...
Dat valt eigenlijk mee,
Misschien zie ik het slechter in dan het is ...
Ik weet het niet
het is zo lastig
kijken naar haar, liefhebben en zien verdwijnen...
tommetoch

gesprek

Gisteren, heel alleen in die ziekenhuiskamer, hebben we gebabbeld over haar begrafenis en alles wat er aan vasthangt...
Je kunt je dit haast niet voorstellen.
Het lijkt Kafkaiaans.

Het is niet makkelijk.
Het is de rechtstreekste confrontatie met de dood tot op heden.

Maar ik wil haar wil doen.
Soms had ik al, soms van héél lang geleden een idee van wat zij wou, maar klopte dit nog wel ? Is de mening niet veranderd ?

Wonderlijk goed liep dat gesprek. Heel kalm en rustig.
En er waren verrassingen bij voor mij !
Voor haar was het ondermeer heel belangrijk dat ik haar trouwring zou dragen, dat ik de as van Koen zou dragen... (Zij draagt nu een klein juweel met wat as van Koen om haar hals, en dat moet ik nu verderzetten. Dit stond al op mijn vragenlijstje... ook dat ik een juweel met haar as zou laten maken)

Ik moet het nu, voor mezelf, allemaal eens op een rijtje zetten.
En dan ben je verwonderd dat je 's nachts niet goed slaapt.

Anny sluit steeds meer de ogen. (Ik slaap niet, ik doe gewoon wat mijn ogen toe!) Het kan natuurlijk ook aan de programma's op TV liggen... Wat interesseert ons de koers in zo'n situatie.
Is er geen zender die wat oude cowboy-films wil geven? Daar houdt ze van.

Weet je, je zit aan alles te denken, vooral aan al die jaren dat we samen mochten zijn. (En laat ons dankbaar wezen, we kregen er veel meer dan ons moeder...)
We denken aan alles en nog wat.
Aan onze trektochten met de rugzak, die hoogtepunten blijven in onze herinneringen.
We kunnen het niet meer, te voet gaan is een van de dingen waarin we heel beperkt zijn, ook zonder de huidige situatie, en misschien is dat één van de redenen dat ze zo op eenzame hoogte staan in onze goede herinneringen.

Maar ook de vele erge tegenslagen en verdriet die we moesten incasseren in ons leven. Het liep echt niet over rozen... Maar toch tilden we onszelf weer uit de diepten van verdriet, om weer er bovenop te komen, en gelukkig te zijn.
Sommigen geloven dit misschien niet, maar goddank dat we dit telkens en telkens weer konden.

Oh, het verdriet is niet weg...
Maar het wordt naar de achtergrond gedrukt en we leven in het heden, in het nu, in de tevredenheid.

Zelfs nu schuif ik bewust het leed zoveel mogelijk naar de achtergrond. Het is geen ontkennen, het is een greep naar houvast.
Het lukt !
... niet altijd, niet voortdurend...
maar we moeten er door, doorgaan, zich aanpassen en doorgaan

djudedju

exit

Reeds maandag meldde de verpleegster dat Anny zo moe was, en dat haar kleur slechter was... Dinsdag leek het weer iets beter, maar gisteren was het duidelijk weer minder, en stelde ik vast dat ze regelmatig in slaap viel. (" ik slaap niet, ik doe justekes mijn ogen ne keer toe...")

Ik vrees dat de leukemie aan het terugkomen is...

Ik hoop dat ik verkeerd ben, dat ze gewoon wat moe is, ook bij ons is de ene dag de andere niet... Maar in zo'n geval ben je meteen ongerust.

Ze sturen geen patiënt naar een palliatieve afdeling als ze verwachten dat het nog maanden zal duren.

Ik moet me dat voor ogen houden, ook als ze een goede dag heeft.

Een van de weinige voordelen van zo'n proces, is dat je samen alles kunt bespreken en regelen.
Maar ook dat is niet makkelijk.
Dat is wellicht nooit een comfortabel onderwerp, maar als het zich werkelijk aandient, nog veel minder.
Weet jij van je partner hoe ze wil begraven worden, met welke soort van dienst, begraven, cremeren.. Wie er moeten en niet mogen uitgenodigd worden, wat er moet gezegd worden...

Ik weet zeker dat ik zaken - haast bewust - zal vergeten, omdat ik het ook niet aankan.

Maar we proberen de dagen zo aangenaam mogelijk te laten verlopen, met zoveel mogelijk comfort. Niet dat dit de pijn wegneemt, maar het maakt het misschien iets dragelijker.

Vannacht weer haast niet geslapen.

Het zijn geen makkelijke dagen, en het is voor mij, veel makkelijker om er over te schrijven dan het te doen, het te verwerken, er over te babbelen.
Soms heb je het gevoel dat je keel dicht gewrongen wordt.
Soms hoor ik het zelf aan mijn stemgeluid
Soms... bijna altijd...

Maar toch ben ik dankbaar dat ik afscheid kan nemen. Ik begrijp zo goed de mensen die het kwaad hebben met een plots verlies, van onze Koen hebben wij ook geen afscheid kunnen nemen, op het moment dat ze ons verwittigden van het levensgevaar, was hij al niet meer bij bewustzijn.

Ik wou dat ik niet kon vergelijken.

djudedju

Bezoek 2

Gisteren was het veel kalmer dan zaterdag. We kregen alleen een bezoekje van de buren. Het doet deugd dat buurtschap verder gaat dan naast elkaar wonen !

Gisteren was ik moe... De nacht voordien haast niet geslapen, wellicht door het steeds denken en prakkiseren op wat we allemaal meemaken...

Vannacht gelukkig wat meer en wat vaster geslapen. Misschien ook door het feit dat het iets minder warm was ?

Waarom gebeurt zoiets in een mensenleven?
Dat is één van de grootste en moeilijkste zaken in iedere religie... God is Goed, God is almachtig, en toch is er kwaad, zijn er ziektes en is er de dood... Meestal lossen ze dat op door een verpersoonlijking van het kwaad, bij ons "de duivel"... Op een of andere manier heeft die duivel ook een heel deel van de macht, zonder de almacht aan te tasten... Beetje gek als je het mij vraagt.

Ik geloof in een schepper, maar niet in de zin van bijbel, koran of welke religie dan ook. Maar er zal wel iets zijn die de aanzet gaf tot de big bang, die die wondere orde in de dingen bracht, die de samenhang der dingen veroorzaakt... Maar niet in een god die zich met ieder levend ding afzonderlijk bezig houdt, die geen mus uit de hemel laat vallen... Misschien zelfs niet een god die nu nog steeds bezig is met de ordening der dingen en de schepping van nieuwe werelden...
Misschien heeft Nietzsche gelijk, en is wat wij als God zien, er niet meer, of misschien wel maar op een heel andere manier dan wij kunnen bevroeden.
Ik weet het niet.

Ik ben jaloers van die mensen die een troost vinden in hun geloof... Zij hebben iets wat ik niet heb.

Zij ontwijken een deel van de pijn door het af te schuiven op God (of de duivel ?)...

Jammer dat ik zo oud ben, of ik zou theologie gaan studeren, in de hoop die troost te vinden (Ik denk dat iedereen die theologie studeert ergens zekerheid, geloof zoekt in een  eindeloze queeste...).

Theologie lijkt me ergens een tegenstelling met het geloven... Als je gelooft in de almacht, het al-zijn, dan is god de facto niet te bestuderen, niet te "vatten" in een begrip - een begrijpen.

Ik heb Bijbel(s) en Koran gelezen, het boek Mormon en nog heel wat ander godsdiensten zo goed als me mogelijk was proberen te begrijpen, de heilige boeken te lezen, in al de bronnen die ik vond in het wereld-wijde-web... Ze spreken me stuk voor stuk aan, als mooie boeken, als literatuur, als vruchten van heerlijke verbeelding.

Kortom, ik heb niets tegen de godsdiensten en hun belijders, ik heb héél véél tegen de godsdiensten en hun leiders, de heersers die het geloof orkestreren, die macht creëren vanuit een geloof, die mensen ophitsen tot haat en onbegrip jegens de "anderen"...

Ik ben groot gebracht in een katholiek nest, heb dit geloof met de paplepel binnen gekregen, heb meegemaakt hoe de kerk steeds weer probeert zich aan te passen aan de steeds vrijere geesten... Ik stel het Westerse onbegrip vast tegen de moslims, voor een groot gedeelte omdat zij geen of veel minder soepelheid aan de dag leggen tegenover de oeroude teksten, die wellicht iets heel anders betekenden in de context van toen, dan in de context van het nu... Maar ik heb mijn ouders horen vertellen, zien reageren tegenover het plots lossen van de teugels die hun leven overheersten, bepaalden...

Is het nu beter ? Ik weet het niet, maar we kunnen in ieder geval leven zonder te strakke religieuze teugels... Maar ik denk dat men de mens toch nog steeds wil mennen, bedwingen, richten... Of zie, voel jij niet hoe we steeds meer en meer wetten en wetjes krijgen, steeds weer zaken moeten inleveren, gedwongen worden in een richting die steeds verder weg gaat van de vrijheid waar we stilaan naar op weg leken...

(en zo zitten we weer bij de politiek... djudedju)

Bezoek

Gisteren was er weer veel bezoek voor Anny.
Ze vond het heerlijk !
Zelfs haar avondeten werd wat uitgesteld voor het bezoek.
Dit keer waren het vooral mensen die van ver kwamen, uit het Kortrijkse, uit Aartrijke, Zedelgem...
Dichte familie, en verre familie.
"Hoe gaat het met...?" "Hoor je nog iets van...?"
En vooral "Hoe gaat het met je ?"  "Voel je je niet angstig, Kun je slapen?"

Toen ik als laatste buitenging, kwamen ze meteen met haar avondeten, en ik zag dat ze moe en gelukkig was...
Een kusje en naar huis.

Vlug nog eens naar De Delhaize in Schorisse, want ik dacht dat ik niets meer had om te eten. Dicht ! Djud... Plots kwam daar een kleine jongen op de deur kloppen, en dat bleek de zoon te zijn van de winkelier... "Mag ik nog binnen ?" "Als 't voor een kleinigheid is???" Zo jong, en al commercant !

Vlug nog iets bijeen gepakt, en ook de bediende aan de kassa bedankt voor het geduld, en thuis stelde ik vast dat Veerle ook al voor eten had gezorgd. Nu ja, dat eet ik dan vandaag.

De kamer van Anny ziet er nu heel wat vrolijker uit ! Een kindertekening aan de muur, en een heleboel bloeiende planten aan het raam ! Héél speciaal de mooie orchidee die de naam kreeg van haar broer Alberik... Zijn zoon, de kweker, was immers bij het bezoek en wist dat hij ons zeker pezier deed met deze prachtige orchidee !

Zo lang ze zo goed blijft, zal ieder bezoek heerlijk zijn voor haar, komt de vermaledijde leukemie terug, dan zal het wellicht anders zijn, want dan is ze doodmoe van die ziekte alleen al... Toch zal bezoek haar zelfs dan wel nog deugd doen... Ze houdt van mensen !

Bedankt allen, die haar reeds bezochten en ook dank aan hen die nog zullen langskomen... In de kliniek zijn de dagen altijd langer, en iedere onderbreking is deugddoend !

Dank jullie wel !

Bezoek

Nu Anny in Ronse in de palliatieve ligt, is de bereikbaarheid veel beter, en ook het verdwijnen van die maatregelen van iedere keer ontsmetten, mondmasker dragen  bij tot wat meer bezoek.
Heerlijk is dat voor haar.
Al heb je soms de indruk dat het wat vermoeiend is.
(Soms zijn er helemaal geen bezoekers, en soms zes, zeven op hetzelfde ogenblik.)
Dat ligt ook een beetje aan de maatschappij waarin we leven.
Zelfs als gepensioneerde blijven we beïnvloed door de klok.
Oppas van de kleinkinderen, eten voor die of die, programma op TV... Allemaal dingen die ons binden aan de klok.

Ik vind dit niet logisch... We zouden ons veel meer moeten kunnen losmaken van al die verplichtingen. Maar ja, heel onze wereld wordt bepaald door zaken die gebonden zijn aan de klok? De mensen die zelf hun werktijd kunnen bepalen zijn zeldzamer dan witte merels.

Droom jij ook soms van een wereld waar de enige dwang om iets te doen tegen je zin, bepaald wordt door je maag? Waar je kunt opstaan omdat je honger hebt, en je dus tot aan de boom met bananen moet stappen. (Sinds het scheppingsverhaal durf ik geen appels meer te plukken)

Toen we, al heel wat jaartjes terug, op het eiland Madeira waren, zag ik een wereld waar dit mogelijk leek. De inwoners werkten er aan een heel ander ritme dan bij ons, en als je wat weg waart van de huizen, dan zag je overal eetbare dingen groeien... tussen prachtige bloemen... Natuurlijk mocht ik niet zomaar een banaan af trekken, want die banaan was eigendom van een of andere boer, maar je zag dat het mogelijk zou zijn om te leven van de "vruchten des velds"...

Dat is zo'n beetje mijn idee van het paradijs...
Niet dat ik hele dagen zou zitten niksen, maar als ik lust had om te schilderen, dan kan ik schilderen, heb ik lust om een boek te lezen, dan heb ik daar een onuitputtelijke bibliotheek, heb ik lust om... nu ja, noem maar op, het kan, het is er...

Er moeten geen hele kiekens in mijn mond vliegen, ik heb liever dat het komt in hapklare beetjes, maar voor de rest... heerlijk paradijs.

Maar ik droom dus meer van doen wat ik wil, wanneer ik het wil, dan wel van la dolce farniente..

Ik zie Anny heel de dag in bed zitten, en hoor dat dat uurtje dat men haar in de zetel zet, een heerlijke onderbreking is van de dag. Zie je, dat bewijst dat het nietsdoen, helemaal niet zo zalig is. Doen waar we goesting in hebben, dat is het nec plus ultra... En heb je dan eens lust om te niksen, dan moet dat kunnen op de plaats die je zelf wilt, op de wijze die je zelf wilt...

Paradijs...
Het kan best zijn dat jij een heel ander beeld hebt van het paradijs... Misschien nog het paradijs van de nonnetjes in de lagere school, met rijstpap en gouden lepeltjes ... Of misschien veel geld, of sjieke kleren...
Zou ik dan mijn paradijs kunnen delen met dat van u ?
Want als dat niet kan, dan lijkt het paradijs plots iets minder leuk hé ?
Dan wordt het maar een eenzame bedoening, en eenzaamheid valt niet te koppelen aan paradijs...

Waarom zit ik nu te denken aan het paradijs?
Omdat ik denk aan doodgaan, aan het verliezen van mijn Anny...
Omdat ik hoop dat de dood niet het einde is van alles
Omdat ik hoop dat ze ergens blijft, in wat voor vorm, wat voor zijn, wat voor wereld dan ook.
Omdat ik niet echt afscheid kan en wil nemen...
Omdat ik geen keus heb

djudedju

Heb jij ook al eens vol verbazing gekeken naar de gelijkenis tussen een atoom, en een zonnestelsel ? Heb je jezelf dan ook al eens afgevraagd of er ergens een smid is die wat zonnestelsels samenveegt, gloeiend maakt en smeedt tot een hekken voor zijn tuin? Of maken wij al deel uit van een immens groot hekken?

Ik ben gek.

tot de volgende ?

Wat nu ?

Echt, ik weet niet meer wat ik moet of mag denken...
Ik zie ze dagelijks beter worden.
De chemo werkt nog steeds zijn positief gedeelte, terwijl de negatieve werking er van stilaan wegebt.
Ik weet dat de specialist ons zei dat de leukemie terug komt... "Hij zit er nog steeds, ook al zien we hem nu niet..., hij komt terug, en dan kunnen we niets meer doen..."

Maar toch blijf je hopen, vooral door dat "beter" worden.

Anderzijds betrap ik mezelf dat ik eigenlijk al bezig ben met "afscheid" nemen. Dit klinkt gek, maar toch... Het zijn allemaal van die kleine zaken, in de zin van: "hoe zou ik dat het best doen, hoe zou ik dat voortdoen, hoe deed Anny dat..." (In de verleden tijd ! djutoch !)

Het is geen echt afscheid nemen, ik voel het eerder als een voorbereiding op de komende nieuwe situatie... en toch blijf je ook hopen dat zij net dat medische mirakel is..

Het is gek.

De palliatieve is een mooie instelling, en er zouden er wellicht veel meer moeten bestaan ! Maar wellicht is dit ook een dure instelling, en wordt de kostprijs bepalend ?

Gek dat we in een wereld leven waar geld alles bepaald. Ik heb het nog geschreven, we zijn als mens op een gegeven ogenblik in onze geschiedenis een richting ingeslagen die de natuur en het natuurlijke bestaan heeft verlaten. Als we kijken naar de andere dieren (wij zijn immers ook zoogdieren!), dan stellen we vast dat de meeste dieren leven van dag tot dag. Hebben ze eten, hebben ze een rustplaats, wat veiligheid, dan zijn ze perfect gelukkig.

Wellicht is één van de redenen van onze manier van leven, het feit dat we ons natuurlijke omgeving hebben verlaten. We weken uit naar regio waar je niet het ganse jaar voeding kunt rapen... Gebieden waar seizoenen bestaan die koud zijn, waar geen planten meer ter beschikking zijn gedurende maanden, waar heel wat van de andere dieren gewoon wegtrekken en de zon volgen...

Dat heeft als gevolg gehad, dat we niet alleen meer leefden van jacht en vind-producten, maar dat we begonnen met kweken van voorraden, met een eerste aanvang van landbouw. Dit betekende dat we de gekweekte producten ook gingen verdedigen. Het begrip eigendom was geboren. Ook het begrip waarde, en de jager ging vlees en pelsen ruilen voor graan... De handel was geboren... En dus ook het begrip van "het hebben van voorraad, van dingen van waarde, waarmee je eten kon kopen"... Maar meteen ook een eerste vorm van ondergeschiktheid.

We leven sindsdien in een gestructureerde maatschappij, waarin we een afgebakende plaats hebben.

Is dit goed ? Wellicht is het goed in de zin dat het mede leidde tot de ontwikkeling van ons verstand, van het onderscheid met de andere diersoorten, maar het leidde ook tot na-ijver en oorlogen en onderdrukking. Hoe beschaafd we ons ook noemen, je moet maar gaan kijken naar de landen waar we onze agressie botvieren, waar we andere mensen laten sterven van de honger of door de wapens, waar wapenhandel het voornaamste deel van de handel is...

Wellicht is dat ook allemaal mede de oorzaak dat we de dood niet meer zo makkelijk aanvaarden als een deel van het leven. Wat dan wellicht weer mede een aanleiding was tot de religies...

Gek dat we in deze omstandigheden alles een plaats proberen te geven.
Ook dat is wellicht een voorbereiding op het komende afscheid.
Ik hoop dat we nog een hele tijd een zo goed mogelijke tijd samen kunnen hebben...

djudedjudedju...